Δρακοντιά (Arum italicum ή κοινώς Φιδόχορτο)
Η Δρακοντιά (Arum italicum) γνωστό και ως φιδόχορτο, είναι είδος μονοκοτυλήδονου φυτού του γένους των αροϊδών (Arum). Πρόκειται για πολυετές ποώδες φυτό των εύκρατων περιοχών.
Ο διασημότερος φαρμακογνώστης της αρχαιότητος Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) έλεγε ότι θεραπεύει το έλκος και ότι αν το πιεις με κρασί ανοίγει την όρεξη για… έρωτα!
Το έργο του Διοσκουρίδη «Περί ύλης ιατρικής» ήταν απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες της εποχής. Είχε μελετήσει περισσότερα από 500 φυτά και τα κατέταξε σύμφωνα με τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, ανάλογα με τη δράση τους στις διάφορες ασθένειες του ανθρωπίνου σώματος.
Μέχρι και το 16ο αιώνα στο βιβλίο αυτό ανέτρεχαν οι ασχολούμενοι με την Φαρμακευτική. Μεταφράσθηκε σε πολλές γλώσσες και ήταν το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή!
Στην ανατολική Κρήτη βρέθηκε μία σαρκοφάγος που είναι διακοσμημένη με μοτίβο που πιθανόν είναι παρμένο από τη δρακοντιά.
Είναι ενδημικό φυτό που συναντάται στα Βαλκάνια, σε περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, σε Ελλάδα όπως στην Κρήτη, το Αιγαίο αλλά και τη νοτιοδυτική Τουρκία.
Φυτρώνει σε χωράφια, χαντάκια και άκρες δρόμων σε χαμηλό υψόμετρο. Θεωρείται φαρμακευτικό φυτό και η ρίζα του συλλέγεται και χρησιμοποιείται για την καταπολέμιση διαφόρων ασθενειών.
Είναι τοξικό φυτό για τον άνθρωπο και τα βόσκοντα ζώα. Οι κόκκινες ρώγες του καρπού, τα φύλλα, τα άνθιη και η ρίζα (ως χλωρή) είναι δηλητηριώδεις.
Ανθίζει την άνοιξη και βγάζει σκούρο λουλούδι με πολύ δυσάρεστη οσμή. Συλλέγεται το υπέργειο τμήμα όταν βρίσκεται σε άνθηση. Συλλέγεται επίσης και η ρίζα του την άνοιξη ή το φθινόπωρο.
Η δρακοντιά αμέσως μετά τη συλλογή της είναι δηκτική και καυστική (ρίζα και φύλλα). Η ρίζα περιέχει νερό, λευκωματίνη, αροΐνη (τοξικό-δηλητηριώδες) φυτικό οξύ, λιπαρό έλαιο 0.6%, σακχαρώδες εκχύλισμα 4,4%, γόμμα 5,6%, γλισχραματώδη ουσία 18%, άμυλο σε υγρή κατάσταση 71,4%. Είναι φυτό φαρμακευτικό και δηλητηριώδες.
Ζήρεια – Αύγουστος 2010
Φαρμακευτικές χρήσεις
Το φυτό περιέχει αροΐνη (τοξικό συστατικό), άμυλο σε μεγάλη ποσότητα, σάκχαρο 4,5%, κολλώδεις ουσίες (κόμμι) 5,5%, βασσορίνη 5%, σαπωνίνες.
Οι σαπωνίνες προκαλούν υπεραιμία των βλεννογόνων και αύξηση της αιμάτωσης των σπλάχνων με αποτέλεσμα να έχουν διουρητική, εκτρωτική, αφροδισιακή και σε συνδυασμό με άλλες ουσίες προκαλούν καθαρτική ενέργεια.
Η βασσορίνη είναι πολυσακχαρίτης αδιάλυτος στο νερό, εντός του οποίου διογκούται στο 4πλάσιο (καθαρτική ενέργεια).
Σε περιπτώσεις γαστριτίδων ή πεπτικού έλκους η ενέργεια οφείλεται στο περιεχόμενο κόμμι που επικαλύπτει τον βλεννογόνο, τον προασπίζει από βλαπτικές επιδράσεις, ελαττώνει τον πόνο και περιορίζει την φλεγμονή.
Η αποχρεμπτική ενέργεια του αφεψήματος οφείλεται πιθανώς στην επί μακρόν διατηρούμενη θερμότητα επί καταπόσεως (λόγω της κολλώδους ουσίας που περιέχει) και στην αντανακλαστική αύξηση των εκκρίσεων της τραχείας και βρόγχων.
Για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιείται και στην λαρυγγοτραχείτιδα, σε συνδυασμό με την προστατευτική επίδραση του κόμμεος.
Εξωτερικά επιθέματα νωπής μη βρασμένης ρίζας προκαλούν υπεραιμία στην πάσχουσα άρθρωση και ύφεση του άλγους, λόγω ερεθιστικής επίδρασης της αροίνης επί του δέρματος.
Στην περίπτωση που βράζεται η αναλγητική της ενέργεια οφείλεται στη θερμότητα του επιθέματος και στις σαπωνίνες.
Επίσης βρασμένη ή αποξηραμένη σαν επίθεμα εξωτερικά υποβοηθεί στην επούλωση ελκών λόγω της κολλώδους ουσίας (κόμμι) που περιέχει.
Συμπεραίνεται ότι είναι γνωστή και διαδεδομένη η χρήση της ρίζας του φυτού ως επιθέματος στην αρθρίτιδα από τους αρχαίους Έλληνες που την χρησιμοποιούσαν όμως νωπή και όχι βρασμένη.
Το εκχύλισμα του καρπού καταστρέφει τους πολύποδες της μύτης. Αναλυτικά: Το φιδόχορτο είναι αποχρεμπιτικό στην περίπτωση άσθματος και χρόνιου βήχα , ενώ είναι και δυνατό ευκοίλιο.
Χρησιμοποιείται ακόμα στην ομοιοπαθητική και συστήνεται σε περιπτώσεις γαστρίτιδας , αιμορραγιών και ερυθημάτων.
Παλιότερα, ο Διοσκουρίδης σύστηνε την ώριμη, ξεραμένη στον ήλιο και κοπανισμένη ρίζα στους ασθματικούς, τη σκόνη της ρίζας με νερό ως αφροδισιακό, τη σκόνη ζυμωμένη με μέλι ως καθαριστική των κακοηθών και φαγεδαινικών ελκών και τέλος τη σκόνη ανακατωμένη με «λευκή άμπελο» (κουρμπένι) ως καταστροφική των πολύποδων, καθώς και προληπτική του δαγκώματος της οχιάς.
Στην Ελλάδα υπάρχουν και σήμερα εμπειρικοί (πρακτικοί) που υποστηρίζουν πως θεραπεύουν τη φυματίωση με τη ρίζα του φιδόχορτου.
Σε σχετική μελέτη των λιπαρων οξέων που περιέχονται στο φυτό με τη μέθοδο της σπεκτρομετρίας διαπιστώθηκε ότι οι μεθυλικοί εστέρες των λιπαρών οξέων συντελούν στην θεραπεία – ανακούφιση των ρευματισμών και των αιμορροϊδων.
Η αροΐνη που περιέχεται στο φυτό είναι ερεθιστική για το δέρμα και τοξική για το κεντρικό νευρικό σύστημα, με γεύση δηκτική και παρατεταμένα καυστική.
Οι δηλητηριάσεις δεν είναι σπάνιες στα παιδιά που τρώνε τις κόκκινες ράγες, οι οποίες έχουν μια κάπως γλυκιά γεύση.
Αντίδοτα για δηλητηριάσεις είναι πρόκληση εμετού, δυνατός καφές, καφεΐνη, ζέσταμα του ασθενή με καταπλάσματα και θερμοφόρες, καρδιοτόνωση, τόνωση της περιφερειακής κυκλοφορίας.
