Οδοιπορικό στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών (Γραφικοί οικισμοί)

Το ταξίδι μέχρι τις Πρέσπες αποτελεί από μόνο του ένα αξέχαστο γεγονός, καθώς το βαθύ πράσινο των κωνοφόρων που στολίζουν τους τριγύρω ορεινούς όγκους σε συνδυασμό με τις μυρωδιές του ρετσινιού, δίνουν τη θέση τους στο απέραντο γαλάζιο των λιμνών.

Τα χωριά της περιοχής της Πρέσπας απλώνονται γύρω από τις λίμνες, άλλα εντελώς εγκαταλειμμένα σαν φαντάσματα του παρελθόντος, και άλλα να αντιστέκονται με σθένος απέναντι στην αδιαφορία της πολιτείας.

Η Μεγάλη Πρέσπα από τον λόφο Καλέ στο δρόμο για τους Ψαράδες

Τα εγκαταλειμμένα χωριά είναι ο Μηλιώνας, η Σφήκα, οι Κρανιές, η Δασερή, ο Πυξός και το Αγκαθωτό. Υπήρχε και ο οικισμός της Οπάγιας που εγκαταλείφθηκε πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξαιτίας της ελονοσίας.

Οι ζωντανοί οικισμοί είναι τα κεφαλοχώρια του Αγίου Γερμανού, του Λαιμού και των Ψαράδων, ο Λευκώνας, η Καλλιθέα, το Πλατύ, οι Καρυές, η Οξυά, η Μικρολίμνη, η Πύλη, το Βροντερό και ο Άγιος Αχίλλειος, το παραμυθένιο νησάκι της Μικρής Πρέσπας.

Στα 12 χωριά των Πρεσπών σήμερα δεν κατοικούν περισσότερες από 1.200 ψυχές, ηλικιωμένοι στην πλειονότητά τους, αφού ο τόπος είναι δύσκολο να κρατήσει τους νέους.

Η Μικρή Πρέσπα με φόντο την οροσειρά του Βαρνούντα

Το 70% περίπου των επαγγελματικά ενεργών ατόμων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα και ιδιαίτερα στη γεωργία, κυρίως την εντατική καλλιέργεια του φασολιού.

Καταλυτικό ρόλο σε αυτό έπαιξε το αρδευτικό δίκτυο, του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80.

Ωστόσο ευοίωνες είναι οι πρόσφατες κινήσεις προς την κατεύθυνση της ολοκληρωμένης γεωργίας και την εφαρμογή φιλικότερων προς το περιβάλλον μεθόδων καλλιέργειας, ενώ υπάρχει μικρή αλλά σημαντική παραγωγή βιολογικών φασολιών Πρέσπας.

Η αλιεία, ενώ παλιότερα είχε ιδιαίτερη σημασία, σήμερα έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό ενώ χάνονται πια και οι τελευταίοι που εφάρμοζαν μοναδικές μεθόδους αλιείας όπως είναι τα πελαΐζια και τα πεζόβολα.

Η κτηνοτροφία αιγοπροβάτων, ενώ στο παρελθόν αποτελούσε μία από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων της Πρέσπας, ακολούθησε και αυτή μία πτωτική πορεία αντίστροφη με την άνοδο της γεωργίας.

Παρ’όλα αυτά στα βουνά της περιοχής έχει αυξηθεί ο συνολικός αριθμός αγελάδων κρεοπαραγωγής, ενώ επιβιώνει ακόμη η παλιά πρακτική της νομαδικής κτηνοτροφίας αφού από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο κάποιοι, λίγοι πλέον, κτηνοτρόφοι μετακινούν τα κοπάδια τους στα ορεινά λιβάδια.

Τέλος, ο τουρισμός τα τελευταία χρόνια αποτελεί σημαντική συμπληρωματική πηγή εισοδήματος.

Άγιος Γερμανός

Ο Άγιος Γερμανός με την υπέροχη θέα στη Μεγάλη Πρέσπα

Η καρδιά των Πρεσπών χτυπά σε υψόμετρο 1.040 μέτρων στους δυτικούς πρόποδες του Βαρνούντα.

Οι κάτοικοι του χωριού είναι στην πλειονότητά τους Βλάχοι με καταγωγή από την Ήπειρο, αρκετοί Πόντιοι και ντόπιοι Μακεδόνες, που επιμένουν σε πείσμα των καιρών να υπερασπίζονται με τον δικό τους τρόπο την ακριτική αυτή γωνιά της Ελλάδας.

Ο ναός του Αγίου Γερμανού στην πλατεία του χωριού

Τα σπίτια του χωριού, χτισμένα με την παραδοσιακή τοπική αρχιτεκτονική, “δένουν” αρμονικά με το τοπίο.

Το 1882, θεμελιώνεται στην πλατεία του χωριού ο ναός του Αγίου Γερμανού, που είναι αφιερωμένος στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Άγιο Γερμανό και διαθέτει εξαιρετικές τοιχογραφίες.

Στον Άγιο Γερμανό έχει την έδρα της η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, η οποία ιδρύθηκε το 1991, και ασχολείται με την προστασία και τη διατήρηση των φυσικών και πολιτιστικών αξιών της Πρέσπας, καθώς και την προώθηση της ισόρροπης και συμβατής με το περιβάλλον ανάπτυξης της περιοχής.

Ψαράδες

Μπαίνοντας στον γραφικό οικισμό των Ψαράδων, στην εσχατιά της Ελλάδας

Οι Ψαράδες είναι ένα παραλίμνιο χωριό, το τελευταίο από τα σύνορα, χτισμένο στη νότια όχθη της Μεγάλης Πρέσπας.

Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Νίβιτσι. Χαρακτηριστικά είναι τα πανέμορφα σπίτια, χτισμένα με τον τοπικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, δίπατα, δουλεμένα με πλίνθους, πέτρα και ξύλο.

Κι εδώ, όμως, είναι ορατά τα σημάδια της εγκατάλειψης. Οι λιγοστοί του κάτοικοι ζουν από το ψάρεμα, τη γεωργία και τον τουρισμό.

Στο βάθος διακρίνεται το ακρωτήριο Ρότι

Οι βαρκάρηδες από το χωριό Ψαράδες, κάνουν όλο τον χρόνο περιηγήσεις στη Μεγάλη Πρέσπα, παρέχοντας την δυνατότητα στους επισκέπτες να θαυμάσουν τα λαξευμένα στο βράχο της Μεγάλης Πρέσπας ασκηταριά, δηλαδή τα μικρά μονίδρια των αναχωρητών.

Οι μονόχωροι κεραμοσκεπείς χώροι κοσμημένοι με τοιχογραφίες στους βράχους, που συναντούμε βγαίνοντας από τον κόλπο των Ψαράδων, χρονολογούνται από τον 14° αιώνα.

Στα ανοιχτά της λίμνης συναντούμε το ασκηταριό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που σώζει το ναό, το νάρθηκα και τους βοηθητικούς χώρους.

Τελευταίο, πριν τα Αλβανικά σύνορα, είναι το ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας, που χρονολογείται από το 1410, με τα 100 και πλέον σκαλοπάτια και τις αξιόλογες αγιογραφίες.

Άγιος Αχίλλειος

Η πεζογέφυρα που οδηγεί στο μαγευτικό νησάκι του Αγίου Αχιλλείου. Στο βάθος δεξιά το όρος Τρικλάριο.

Σημαντικό σταθμό στην περιήγηση του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών αποτελεί ο Άγιος Αχίλλειος, το παραμυθένιο νησάκι της Μικρής Πρέσπας.

Μια μικρή δασωμένη λωρίδα γης ζωσμένη από καλάμια, που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο και η πρώτη σου σκέψη είναι να τη γνωρίσεις καλύτερα.

Πριν μερικά χρόνια ο μόνος τρόπος να πάει κανείς εκεί ήταν με βάρκα, κάτι που δυσκόλευε πάρα πολύ τη ζωή των μόνιμων κατοίκων τον χειμώνα, έτσι λοιπόν έφτιαξαν μια πεζογέφυρα μήκους 650 μέτρων.

Το νησί έχει λιγοστούς κατοίκους και είναι ένα από τα ομορφότερα και λιγοστά λιμναία χωριά που κατοικούνται.

Γραφικά χαμόσπιτα, μισοερειπομένα κτίσματα και λασπωμένα δρομάκια συνθέτουν αυτό το τόσο διαφορετικό σκηνικό.

Το χωριουδάκι του Αγίου Αχιλλείου αποτελείται από 11 σπίτια, μάλιστα θρυλείται πως εάν χτιστεί άλλο θα πέσει.

Στο νησί βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες βασιλικές της Ελλάδας και για το λόγο αυτό έδωσε το όνομά της στο νησί.

Η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου

Η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου κτίστηκε μετά το 983 ή το 986, από τον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ με σκοπό να στεγάσει το σκήνωμα του Αγίου Αχιλλείου, επισκόπου Λαρίσης, το οποίο είχαν μεταφέρει από τη Λάρισα τα βουλγαρικά στρατεύματα, μετά την κατάληψη της θεσσαλικής πόλης.

Ο ναός ιδρύθηκε ως επισκοπικός, προκειμένου να στεγάσει την έδρα του βουλγαρικού πατριαρχείου για ένα σύντομο διάστημα, μετά τη μεταφορά του από την Έδεσσα.

Μετά την παλινόρθωση της βυζαντινής κυριαρχίας στην περιοχή, από το 1018 και εξής, ο ναός λειτούργησε ως επισκοπικός έως τις πρώτες δεκαετίες του 15ου αιώνα.

Πρόκειται για μια τρίκλιτη ξυλόστεγη μεσοβυζαντινή βασιλική με νάρθηκα, με μεγάλες διαστάσεις (εσωτ. 22 Χ 45 μέτρα).

Το δάπεδο του ναού είναι στρωμένο από λίθινες πλάκες που συνιστούν υλικό σε δεύτερη χρήση. Η τοιχοδομία είναι απλή αργολιθοδομή με καλής ποιότητας ασβεστοκονίαμα.

Το κεντρικό κλίτος έχει πλάτος 9,25 μέτρα, και τα πλάγια 4,25 μέτρα. Στην κάτοψη της βασιλικής έχουν επαληθευτεί αναμφισβήτητες γεωμετρικές (οικοδομικές) χαράξεις.

Στο διακονικό σώζεται κιβωτιόσχημος τάφος, πιθανώς του Αγίου Αχιλλείου, ενώ στο νότιο κλίτος υπάρχουν άλλες τέσσερεις μαρμάρινες λάρνακες που φιλοξενούσαν τα οστά σημαντικών προσωπικοτήτων.

Μετά τη μάχη του Κλειδιού το 1014, ο Σαμουήλ πέθανε από καρδιακή προσβολή και θάφτηκε σε μία από τις λάρνακες πολύ κοντά στο ιερό λείψανο του Αγίου Αχιλλείου, που είχε μεταφέρει από τη Λάρισα. Ο καθηγητής Νίκος Μουτσόπουλος, ανακάλυψε τον τάφο του το 1965.

Η θέα προς τη Μικρή Πρέσπα από το τρίλοβο της κόγχης του ιερού Βήματος του ναού

Ο ναός έχει επτά θυραία ανοίγματα, ενώ από τα παράθυρα έχει διασωθεί μόνο το τρίλοβο της κόγχης του ιερού Βήματος. Το ιερό Βήμα χωριζόταν από τον κυρίως ναό με μαρμάρινο φράγμα πρεσβυτερίου.

Στις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώνα ανήκει ο ανεικονικός διάκοσμος της κόγχης του ιερού: επάνω από το σύνθρονο απεικονίζονται δεκαοκτώ αψίδες ζωγραφισμένες με κόκκινο χρώμα.

Διαβάστε ακόμα:
Οδοιπορικό στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών (Οι λίμνες του ονείρου)

Ανάμεσά τους αναγράφονται με ελληνικά στοιχεία οι έδρες των επισκόπων που υπάγονταν στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδας.

Στη δεύτερη φάση, που χρονολογείται στο 12ο αιώνα, ανήκουν οι λιγοστές μορφές των στρατιωτικών αγίων, της Παναγίας και ενός αγγέλου που αποκολλήθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο της Φλώρινας.

Τα τεχνοτροπικά γνωρίσματά τους παραπέμπουν σε καστοριανές τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.

Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στον λόφο πάνω από τα λιγοστά σπίτια του οικισμού

Ο οικισμός του Αγίου Αχιλλείου και η πεζογέφυρα

Άγιος Αχίλλειος, Μικρή Πρέσπα και απέναντι οι δασωμένες πλαγιές του όρους Ντέβας

Στον εορτασμό του Αγίου Αχιλλείου, πραγματοποιείται εκκλησιασμός στην ομώνυμη εκκλησία σε ιδιαίτερα συγκινησιακό κλίμα.

Ξεχωριστή εμπειρία για τον επισκέπτη αποτελούν οι πολιτιστικές εκδηλώσεις «Πρέσπεια», μία από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις πανελλαδικά, που λαμβάνουν χώρα στο νησί του Αγίου Αχιλλείου.

Μονοπάτια του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών

Η ελκυστικότητα και η μοναδικότητα της φυσικής ομορφιάς στην Πρέσπα έχει ενθαρρύνει τη χρήση πεζοπορικών διαδρομών στην περιοχή.

Η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών προωθεί τις πεζοπορικές διαδρομές και έχει συμπεριλάβει στις δραστηριότητες της την προσέγγιση του ανθρώπου και της φύσης μέσω του Προγράμματος Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης – «Στο διάβα των μυστικών της φύσης και του ανθρώπου». Ορισμένα από τα μονοπάτια που περιγράφονται από την ΕΠΠ σκιαγραφούνται παρακάτω.

Μικρολίμνη – Κρανιά
Ο παλιός εμπορικός δρόμος, που κατά τη διάρκεια του 19ου αι. συνέδεε την Μπίτολα (Μοναστήρι) με την Κορυτσά, είναι ένα πανέμορφο άνευ σήμανσης, αλλά βατό μονοπάτι. Ξεκινά από την νοτιοανατολική ακτή της Μικρής Πρέσπας στο χωριό Μικρολίμνη και καταλήγει στο εγκαταλελειμμένο χωριό Κρανιά (ή Κρανιές). Η πορεία διαρκεί περίπου 4 ώρες με στάσεις, μία εκ των οποίων μπορεί να γίνει σε μια μικρή κοιλάδα με πολλές φωλιές πουλιών.

Πύλη – Δασερή
Ένα συναρπαστικό πεζοπορικό μονοπάτι ξεκινά από το χωριό Πύλη προς τα ανατολικά της Μικρής Πρέσπας και καταλήγει στο εγκαταλελειμμένο χωριό Δασερή στην όχθη της Μικρής Πρέσπας. Οι πεζοπόροι σύντομα συναντούν τα ερείπια του παλιού οικισμού της Πύλης και τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου (13ος αι.). Πέρα από τη μαγευτική ομορφιά της διαδρομής, στο κλείσιμο της, οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν την πανοραμική θέα και των δύο νησιών.

Καιρού επιτρέποντος, οι περιπατητές δύνανται της θέασης όλων των χωριών από τη Μικρολίμνη έως τον Άγιο Γερμανό. Το μονοπάτι αρχικά περνά μέσα από τις καλλιέργειες φασολιών εκτεινόμενο κατά μήκος του λόφου κοντά στην ακτή της λίμνης. Ο περίπατος διαρκεί περίπου μια ώρα. Στη Δασερή υπάρχουν τέσσερα κατεστραμμένα κτίρια, ένα εκ των οποίων ήταν το σχολείο του χωριού.

Οι Ψαράδες από το μονοπάτι που οδηγεί στο ακρωτήριο Ρότι

Ψαράδες – Ακρωτήριο Ρότι
Ενδιαφέρουσα πρόταση αποτελεί το μονοπάτι που ξεκινά από το χωριό Ψαράδες και καταλήγει στο Ακρωτήρι Ρότι. Κατά τη διάρκεια της πορείας, η θέα στους Ψαράδες είναι αξέχαστη, ενώ οι κορμοράνοι και το δάσος κέδρων ολοκληρώνουν αυτή τη συναρπαστική φυσική σύνθεση. Η διαδρομή καταλήγει στο Ακρωτήρι Ρότι σε απόσταση 3 μιλίων από το Τριεθνές. Το μονοπάτι ξεχωρίζει με κόκκινα σημάδια. Η διάρκεια του περιπάτου υπολογίζεται περίπου στη 1 ώρα και 30 λεπτά. Μια παραλλαγή της διαδρομής περιλαμβάνει και το παραλίμνιο Ερημητήριο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (13ος αι. μ.Χ.) στην ακτή της Μεγάλης Πρέσπας.

Λαιμός – Πρόδαινα – Λαιμός (κυκλική)
Μια εναλλακτική για εύκολη πεζοπορία είναι αυτή η κυκλική διαδρομή κοντά στις όχθες της Μικρής Πρέσπας. Πρόκειται για ένα μονοπάτι άνευ σήμανσης, στο οποίο η διάρκεια της διαδρομής εκτιμάται πως είναι τρεις ώρες.

Άγιος Αχίλλειος – Λόφος Κρίνα – Άγιος Αχίλλειος (κυκλική)
Η περιήγηση στο νησί του Αγίου Αχιλλείου γίνεται εύκολα και διασκεδαστικά μέσω ενός πανέμορφου μονοπατιού, η διάβαση του οποίου χρειάζεται περίπου 4 ώρες συμπεριλαμβανομένων των διαλειμμάτων . Η διαδρομή ξεκινά με ανάβαση στο λόφο Κρίνα, όπου οι περιπατητές μπορούν να παρατηρήσουν τις αποικίες των πελεκάνων κι άλλα υδρόβια πτηνά με τηλεσκόπιο και στη συνέχεια πλησιάζει την πλωτή εξέδρα 650 μέτρων, που οδηγεί στο νησί της λίμνης, Άγιο Αχίλλειο. Η γέφυρα είναι στολισμένη με καλάμια στη δεξιά κι αριστερή πλευρά, ενώ πουλιά κι άλλα προστατευόμενα είδη εμφανίζονται κατά τη διέλευση της. Υπάρχει η δυνατότητα σύντομων στάσεων στις περιοχές κοντά στη λίμνη, καθώς και σε σημεία με θέα που κόβει την ανάσα.

Εναέρια λήψη της νησίδας του Αγίου Αχιλλείου

Περιήγηση της Μικρής Πρέσπας (τοπικό μονοπάτι)
Η περιήγηση της Μικρής Πρέσπας διαρκεί 6 ώρες και εκτείνεται σε 18 χιλιόμετρα. Το χαμηλότερο σημείο είναι στα 850μ και το υψηλότερο σημείο είναι στα 1332μ. Σημείο εκκίνησης είναι ο ασφαλτόδρομος που ξεκινά από το χωριό Πύλη προς το Βροντερό. Στα 500μ αριστερά βρίσκεται η αρχή ενός μονοπατιού μέσα στο δάσος οξιάς. Έπειτα η διαδρομή συνεχίζει προσεγγίζοντας το εγκαταλελειμμένο χωριό Πυξός μετά από μία ώρα. Κατόπιν περπατήματος στα λιβάδια και στην άσφαλτο, οι πεζοπόροι πλησιάζουν το Βροντερό και σε μισή ώρα από εκεί φτάνουν στο χωριό Αγκαθωτό. Στρίβοντας αριστερά κι ακολουθώντας το παραλίμνιο μονοπάτι ο δρόμος οδηγεί στα λιβάδια. Επόμενος προορισμός είναι το χωριό Δασερή (τρεις ώρες) και κατόπιν πορείας μιας ώρας οι πεζοπόροι επιστρέφουν στο χωριό Πύλη από όπου ξεκίνησαν την περιήγηση. Κατά μήκος της διαδρομής φύονται δρυς και κέδροι, που της προσθέτουν μια δροσερή αύρα, καθώς επίσης υπάρχει μία πηγή πόσιμου νερού. Η δυσκολία της διαδρομής είναι μέτρια και η σήμανση περιστασιακή.

Βίγλα – Άγιος Γερμανός: Διασχίζοντας το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6
Η ορεινή διαδρομή Βίγλα-Άγιος Γερμανός καλύπτει μια απόσταση 16 χλμ. και η διάβασή της διαρκεί περίπου 6 ώρες. Ξεκινά από τη Βίγλα Πισοδερίου με βορειοδυτική κατεύθυνση προς το όρος Βαρνούντας και το καταφύγιο στην τοποθεσία Κοσάγια. Η διαδρομή περνά μέσα από το δασικό δρόμο και κατόπιν 2 ωρών πεζοπορίας καταλήγει στο καταφύγιο. Συνεχίζεται στο μονοπάτι E6 στη βάση της Κιβανίτσας προς την κορυφή Καλό Νερό, που αποτελεί το υψηλότερο σημείο της διαδρομής (2.156μ). Στη συνέχεια, στην ίδια κατεύθυνση, περνώντας από το μπαλκόνι του βουνού (ενός τόπου ιδιαίτερου κάλλους με θέα τις λίμνες) η διαδρομή τερματίζει κατηφορικά στο χωριό Άγιος Γερμανός. Η βλάστηση, που απαντάται κατά τη διαδρομή, είναι κυρίως αλπική -βλάστηση, που παρατηρείται σε υψόμετρο άνω των 1.600 μέτρων, όπου σταματά η εξάπλωση δέντρων και δασών κι αρχίζουν να κυριαρχούν λιβάδια, βραχώδεις σχηματισμοί και χαμηλή βλάστηση. Οι περιπατητές θα συναντήσουν τρεις πηγές πόσιμου νερού καθ’ οδόν. Ο βαθμός δυσκολίας είναι μέτρια προς αυξημένη και το μονοπάτι φέρει σήμανση.

Εθνικό Πάρκο Πρεσπών. Ένας τόπος χαμένος ανάμεσα στα ψηλά βουνά, τα βαθιά νερά των μαγευτικών λιμνών και τους τοπικούς θρύλους. Σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Ένας τόπος ονειρεμένος, όπου αιώνες τώρα συνυπάρχουν αρμονικά οι άνθρωποι με το φυσικό περιβάλλον. Όποιος τον επισκεφτεί μια φορά γίνεται σκλάβος της ομορφιάς και της γαλήνης που αποκαλύπτεται δειλά-δειλά στα μάτια του.

Χάρτης της περιοχής

Πηγές
spp.gr
cityoflorina.gr
fdedp.gr
espressonews.gr

Μπορεί επίσης να σας αρέσει...