Οι Εθνικοί Δρυμοί της Ελλάδας

Ο εθνικός δρυμός είναι ένα οικοσύστημα ή βιότοπος με μεγάλη οικολογική αξία που παραμένει ανεπηρέαστος ή έχει επηρεαστεί ελάχιστα από ανθρώπινες δραστηριότητες και στον οποίο διατηρείται μεγάλος αριθμός και ποικιλία οικολογικών, βιολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων.

Οι γεωμορφολογικοί σχηματισμοί και το οικολογικό περιβάλλον των φυτών και των ζώων παρουσιάζουν επιστημονικό, εκπαιδευτικό καθώς και αναψυχικό ενδιαφέρον.

Ένας εθνικός δρυμός μπορεί να περιλαμβάνει δάση, λιβάδια, λίμνες, ποτάμια, οικισμούς, καθώς και ιστορικά-αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία.

Υπεύθυνος φορέας για τη φύλαξη των εθνικών δρυμών είναι η Δασική Υπηρεσία. Οι επισκέπτες επιτρέπεται να εισέρχονται στο χώρο κάτω από ειδικές συνθήκες για επιμόρφωση, έρευνα ή αναψυχή.

Στους δρυμούς επιτρέπονται οι ήπιες δραστηριότητες και δεν επιτρέπεται η φθορά των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών.

Κάθε δρυμός αποτελείται από τον πυρήνα και την περιφερειακή ζώνη. Ο πυρήνας δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερος σε έκταση από 15.000 στρέμματα εκτός και αν αφορά νησιωτική έκταση.

Η περιφερειακή ζώνη πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή τουλάχιστον ίση με τον πυρήνα.

Στον πυρήνα επιτρέπεται μόνον η επιστημονική έρευνα, η παθητική αναψυχή και η απόκτηση περιβαλλοντικής γνώσης και ενημέρωσης σε πορίσματα ερευνών και μελετών.

Στην περιφερειακή ζώνη επιτρέπονται ορισμένες δραστηριότητες όπως η ίδρυση εκτροφείων θηραμάτων και ιχθυοτροφείων, η κατασκευή δρόμων και χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων, η κατασκευή φυλακίων και εγκαταστάσεων για την εξυπηρέτηση κατασκηνώσεων και ορειβασίας, η τοποθέτηση πινακίδων, η υλοτομία και η βοσκή.

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη η οποία απέκτησε εθνικό δρυμό το 1938, όπου ιδρύθηκαν εθνικοί δρυμοί στον Όλυμπο και τον Παρνασσό.

Συνολικά η Ελλάδα διαθέτει 10 εθνικούς δρυμούς που καλύπτουν περίπου 840.000 στρέμματα, ξεχωρίζοντας ο καθένας για τα δικά του στοιχεία:

• Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
• Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας
• Εθνικός Δρυμός Παρνασσού
• Εθνικός Δρυμός Αίνου Κεφαλληνίας
• Εθνικός Δρυμός Σουνίου
• Εθνικός Δρυμός Οίτης
• Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων (Σαμαριάς)
• Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα)
• Εθνικός Δρυμός Πρεσπών
• Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου

Στην Ελλάδα καθιερώθηκε ο όρος Εθνικός Δρυμός (αντί του όρου Εθνικό Πάρκο που χρησιμοποιείται διεθνώς) επειδή οι περισσότεροι δρυμοί αφορούν δασικές περιοχές (δρυμός – δρυς – βελανιδιά), ενώ για τις θαλάσσιες περιοχές που πλέον έχουν νομοθετηθεί ως προστατευόμενες χρησιμοποιείται ο όρος Θαλάσσιο Πάρκο.

Αναλυτική Παρουσίαση των Εθνικών Δρυμών της Ελλάδας

Η ευθύνη για την προστασία και τη διαχείρηση των εθνικών δρυμών ανήκει στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Το αρμόδιο “Τμήμα Δασικού Περιβάλλοντος-Εθνικών Δρυμών και Δασικής Αναψυχής” κατευθύνει και εποπτεύει σε εθνικό επίπεδο τις τοπικές Δασικές Υπηρεσίες, οι οποίες είναι αρμόδιες για την προστασία και διαχείριση των εθνικών δρυμών.

Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Εθνικοί Δρυμοί είναι συνήθως κοινά σε όλες τις περιοχές.

Ανάμεσα στα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εθνικοί δρυμοί είναι τόσο ο περιορισμένος αριθμός τους αλλά και η απροσδιόριστη έκταση της περιφερειακής τους ζώνης.

Η χώρα μας διαθέτει τεράστιο φυτικό και ζωικό πλούτο που χρήζει κρατικής μέριμνας και εντατικής προστασίας.

Οι υπάρχοντες εθνικοί δρυμοί δεν αρκούν, χρειάζεται η δημιουργία νέων ώστε να διασωθεί η σπάνια πανίδα και χλωρίδα της χώρας μας.

Επίσης, στους περισσότερους από τους αναγνωρισμένους εθνικούς μας δρυμούς δεν έχει αναγνωριστεί η περιφερειακή ζώνη, με αποτέλεσμα οι καταπατήσεις εδαφών και οι αυθαιρεσίες να γίνονται ανεξέλεγκτα.

Παράλληλα ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η ελλιπής φύλαξη, καθώς οι τεράστιες εκτάσεις σε συνδυασμό με το δύσβατο των περιοχών σε πολλές περιπτώσεις καθιστούν πολύ δύσκολη την περιφρούρησή τους.

Λόγω της ελλιπούς φύλαξης οι κυριότερες συνέπειες είναι το παράνομο κυνήγι άγριων ζώων και η αλιεία με αθέμιτα μέσα, η παράνομη ξύλευση σπάνιων ειδών δέντρων, αλλά και η παράνομη βόσκηση κοπαδιών σε προστατευόμενες εκτάσεις.

Άλλα προβλήματα είναι η οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων των εθνικών δρυμών, η γειτνίαση ορισμένων (λ.χ. Πάρνηθας και Σουνίου) με αστικά ή παραθεριστικά κέντρα, σε συνδυασμό με την ελλιπή κρατική προστασία ωθούν πολλούς ιδιώτες στην ανέγερση πολυτελών κατοικιών, συνοικισμών κ.λπ. μέσα στα όρια των δρυμών.

Επίσης, η παράνομη επέκταση γεωργικών εκτάσεων και η διεκδίκηση μέρους των εδαφών των εθνικών δρυμών για βοσκότοπους βάσει επίσημων εγγράφων από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας υπάρχουν και άλλες περιοχές με τεράστιο φυτικό και ζωικό πλούτο.

Ενδεικτικά αναφέρουμε περιοχές όπως, το δάσος της Δαδιάς Έβρου, το όρος Μπέλες και η λίμνη Κερκίνη, το όρος Βόρας (Καϊμακτσαλάν), το όρος Άθως, οι κορυφές της κεντρικής Ροδόπης (Μακεδονία), οι κεντρικές κορυφές του Ταϋγέτου, η κοιλάδα Υδάτων Στυγός (Πελοπόννησος) και το όρος Δίρφυς (Εύβοια).

Χάρτης των Εθνικών Δρυμών