Τα εντυπωσιακά φαράγγια στα Αστερούσια Όρη της Κρήτης
Η Κρήτη κρύβει ομορφιά στον κόρφο της. Στις σχισμές της κρητικής γης βρίσκονται μικροί παράδεισοι βιοποικιλότητας, αναπάντεχοι στον πλούτο και τη μοναδικότητά τους.
Τα φυσικά θησαυροφυλάκια του νησιού ξεπερνούν τα 400, προσελκύοντας ολοένα και περισσότερους εξερευνητές κάθε χρόνο.
Στον συνδυασμό των λέξεων «φαράγγι» και «Κρήτη», οι περισσότεροι σταματούν στο διάσημο φαράγγι της Σαμαριάς.
Ομως αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι πως το νησί αριθμεί περισσότερα από 400 μεγαλύτερα και μικρότερα φαράγγια.
Για ποιο λόγο αποτελούν ένα από τα στοιχεία του έντονου ανάγλυφου του νησιού; Η απάντηση βρίσκεται στον συνδυασμό του ορεινού χαρακτήρα της Κρήτης, με τον μεγάλο αριθμό ρηγμάτων και την ύπαρξη εκτεταμένων περιοχών με ανθρακικά πετρώματα όπως οι ασβεστόλιθοι.
Το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας, με τη βοήθεια του κοινοτικού προγράμματος Leader, πραγματοποιεί στην περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου ένα πρόγραμμα για την ανάδειξη του αθέατου κόσμου των φαραγγιών.
«Στον νομό Ηρακλείου καλλιεργείται σχεδόν το σύνολο των πεδινών εκτάσεων, δηλαδή το 50% του νομού. Επομένως, η φύση έχει μείνει ανέγγιχτη μόνο σε ένα μέρος των ορεινών περιοχών και στα φαράγγια», εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου, Καλούστ Παραγκαμιάν. «Εμείς επιλέξαμε 13 φαράγγια, τα δύο στα βόρεια του Ηρακλείου και τα υπόλοιπα στον νότο, στα Αστερούσια όρη. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι το φαράγγι του Καρτετού, με μήκος 18 χιλιόμετρα. Τα 6 από τα 13 φαράγγια είναι περιπατητικά, δηλαδή μπορεί ένας επισκέπτης να τα διασχίσει, ενώ τα υπόλοιπα είναι προσβάσιμα μόνο με ειδικό εξοπλισμό».
Η οροσειρά των Αστερουσίων είναι η νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδας. Αναπτύσσεται κατά μήκος των νοτίων παραλίων του νομού Ηρακλείου, ανάμεσα στην πεδιάδα της Μεσσαράς και το Λιβυκό πέλαγος.
Ψηλότερη κορυφή είναι ο Κόφινας με υψόμετρο μόλις 1231 μ. Άλλες κορυφές είναι η Μαδάρα (1132 μ.), ο Χούσακας (629 μ.), ο Βόλακας, η Σφεντυλιά, η Βίγλα, ο Σπασμένος, οι Λάκκοι, το Καλαμάκι κ.ά.
Αν και η οροσειρά δεν παρουσιάζει πολύ μεγάλα υψόμετρα, εντούτοις χαρακτηρίζεται τόσο στα βόρεια όσο και στα νότια από τις πολύ απότομες πλαγιές με δραματική μεταβολή του υψομέτρου.
Στα νότια, οι απότομες πλαγιές φτάνουν ως τη θάλασσα, ενίοτε χωρίς καν τον σχηματισμό ακτών. Στις ανατολικές και δυτικές της παρυφές ωστόσο, η οροσειρά των Αστερουσίων παρουσιάζει πιο ήπιες κλίσεις.
Ίσως τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία των Αστερουσίων είναι τα σπήλαια και τα φαράγγια. Φαράγγια όπως το Αγιοφάραγγο, το Μάρτσαλο, η Τρυπητή, βρίσκουν την έξοδο τους στο Λιβυκό πέλαγος, καταλήγοντας σε εντυπωσιακές παραλίες.
Από την άλλη τα σπήλαια των Αστερουσίων, τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού φιλοξένησαν πολλούς ερημίτες και ασκητές, σε ένα τοπίο που εξάλλου είναι από μόνο του ασκητικό.
Η περιοχή των Αστερουσίων είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, καθώς η περιοχή έχει οικολογική και αρχαιολογική σπουδαιότητα.
Στα Αστερούσια συναντάει κανείς τον υπό εξαφάνιση γυπαετό Gypaetus Barbatus ο οποίος τοπικά ονομάζεται και «κοκκαλάς» λόγω της συνήθειάς του να ρίχνει από ψηλά τα κόκαλα των πεθαμένων ζώων τα οποία βρίσκει και τρέφεται με το μεδούλι τους.
Άλλα σημαντικά αρπακτικά που συναντώνται στην περιοχή είναι το Όρνιο Gypus fulvius, ο χρυσαετός Aquila chrysaetos, ο σπιζαετός Hieraaetus fasciatus και ο πετρίτης Falco peregrinus. Το καλοκαίρι εμφανίζεται και ο μαυροπετρίτης Falco eleonorae.
Στο video που ακολουθεί μπορείτε να απολαύσετε μια παραγωγή του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας για τα απόκρημνα φαράγγια των Αστερουσίων: Τσούτσουρου, Τρούλας, Γιδιοφάραγγο, Βοϊδομάτη, Αμπά, Εθιανό, Κακοπέρατο και Τρυπητής.
