Η πρώτη ανάβαση στο Ama Dablam

13 Μαρτίου 2021. Η 60η επέτειος από την πρώτη ανάβαση στο Ama Dablam, ίσως το ομορφότερο βουνό του κόσμου.

Η ανάβαση μέσω της νοτιοδυτικής κόψης από τους Barry Bishop, Mike Gill, Wally Romanes και Mike Ward, αναμφισβήτητα σηματοδότησε την απαρχή της τεχνικής αναρρίχησης στα Ιμαλάια.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, εκατοντάδες ορειβάτες ανέβηκαν στην κορυφή του και πολλές εμπορικές αποστολές ανεβάζουν τους πελάτες τους στο Ama Dablam μέσω της διαδρομής της νοτιοδυτικής κόψης, χρησιμοποιώντας σταθερά σχοινιά και με την υποστήριξη Sherpas.

Η σημερινή φήμη του Ama Dablam ως μια εμπορική αποστολή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αντίληψη αυτών που προσπάθησαν πρώτοι να το ανέβουν.

Το Ama Dablam ορθώνει το επιβλητικό του ανάστημα στην καρδιά της περιοχής Solu Khumbu του Νεπάλ και δεν άργησε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των Δυτικών ορειβατών, όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 έψαχναν τη γραμμή ανάβασης από τη νότια πλευρά του Everest.

Στο βιβλίο του «Summit: 150 Years of the Alpine Club», ο George Band θυμάται τα λόγια του Νεοζηλανδού George Lowe όταν αντίκρισε το βουνό κατά τη διάρκεια της αποστολής στο Everest το 1953:

«Δεν θ’ ανέβει ποτέ κανένας σ’ αυτή την κορυφή (Ama Dablam)».

Ήταν μια λογική πρόβλεψη δεδομένου του τι θ’ ακολουθούσε μερικά χρόνια αργότερα.

Η πρώτη απόπειρα

Η πρώτη προσπάθεια για την κατάκτηση της κορυφής έγινε τον Οκτώβριο του 1958 από μια Βρετανο-Ιταλική αποστολή με αρχηγό τον Alfred Gregory.

Οι ορειβάτες ανακάλυψαν τις δυσκολίες της νοτιοδυτικής κόψης:

«Μετά από εξαιρετικά δύσκολη αναρρίχηση, η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε περίπου στα 6.100 μέτρα, λόγω μεγάλων τεχνικών δυσκολιών σε απότομα κομμάτια βράχου και πάγου. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ένα διερευνητικό ταξίδι γύρω από το βουνό και εξετάστηκαν όλες οι κορυφογραμμές και οι πιθανές διαδρομές. Δεν βρήκαμε κάποια εφικτή διαδρομή και καθώς ο φθινοπωρινός καιρός γινόταν όλο και πιο κρύος, εγκαταλείφθηκε η όλη ιδέα της αναρρίχησης σ’ αυτή την πολύ δύσκολη κορυφή».

Η δεύτερη απόπειρα

Παρά την παραπάνω μαρτυρία του Gregory, λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 1959, έγινε μια ακόμη προσπάθεια από μια Βρετανική αποστολή. Αυτή τη φορά επιλέχθηκε το βορειοανατολικό σπιρούνι και η βόρεια κόψη του βουνού.

Η προσεκτική εξέταση των φωτογραφιών έδειξε ότι το τελευταίο κομμάτι αυτής της πιθανής διαδρομής φαινόταν να μην έχει μεγάλες τεχνικές δυσκολίες.

Η ομάδα σημείωσε εκπληκτική πρόοδο σε μια διαδρομή πολύ δυσκολότερη από εκείνη της νοτιοδυτικής κόψης και σχεδόν κατάφερε να στεφτεί με επιτυχία.

Δυστυχώς, όμως, η προσπάθεια είχε τραγική κατάληξη, όταν δυο ορειβάτες, οι Michael Harris και George Fraser εξαφανίστηκαν πάνω από την κατασκήνωσή τους στα 6.400 μέτρα, καθώς πλησίαζαν στο ευκολότερο κομμάτι της διαδρομής. Η βόρεια κορυφογραμμή θα παρέμενε απροσπέλαστη μέχρι το 1979.

Η αποστολή «Himalayan Scientific and Mountaineering Expedition 1960/61»

Η πρώτη ανάβαση στο Ama Dablam το 1961 είχε ασυνήθιστο ξεκίνημα. Αντί να ταξιδέψουν στο Νεπάλ έχοντας ως στόχο την κορυφή, οι πρώτοι ορειβάτες που πάτησαν στο ψηλότερο σημείο αυτού του υπέροχου βουνού, έφτασαν ως μέλη της εξαιρετικά φιλόδοξης επιστημονικής και ορειβατικής αποστολής, με την ονομασία «Himalayan Scientific and Mountaineering Expedition 1960/61».

Με επικεφαλής τον θρυλικό Sir Edmund Hillary, η αποστολή είχε διάφορους στόχους. Το φθινόπωρο του 1960, αναλώθηκαν στην αναζήτηση του Yeti των Ιμαλαΐων, ενώ την άνοιξη του 1961 επέστρεψαν στο Νεπάλ για μια προσπάθεια ν’ ανέβουν στο Makalu χωρίς τη χρήση συμπληρωματικού οξυγόνου.

Τους ενδιαμέσους μήνες, τους πέρασαν στο «Silver Hut», ένα μικρό κυλινδρικό προκάτ καταφύγιο που βρισκόταν σε υψόμετρο 5.800 μέτρων, στον παγετώνα Rakpa, κοντά στο άνω τμήμα της κοιλάδας Mingbo και της νοτιο-δυτικής κορυφογραμής του Ama Dablam.

Εκεί, παρακολούθησαν τα πειράματα ανθρώπινης φυσιολογίας σε μεγάλο υψόμετρο που πραγματοποιούσε μια μικρή ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον φυσιολόγο Griffith Pugh.

Κατά τη διάρκεια του σκληρού χειμώνα των Ιμαλαΐων, ο Pugh και οι συνάδελφοί του, με τη βοήθεια μερικών από τα πιο εξελιγμένα ερευνητικά εργαλεία που υπήρχαν διαθέσιμα, κατέγραφαν αδιαλείπτως τις μικρές, ανεπαίσθητες αλλαγές που σημειώνονταν στα όργανα του ανθρώπινου σώματος στο μεγάλο υψόμετρο.

Διαβάστε ακόμα:
Ama Dablam: Το διαμάντι των Ιμαλαΐων

Στον αντίποδα, η προσοχή των ορειβατών της αποστολής στρεφόταν όλο και περισσότερο στο επιβλητικό βουνό που ορθωνόταν πάνω απ’ τα κεφάλια τους. Μετά από μήνες μελετών, εντόπισαν τελικά μια πιθανή διαδρομή.

Στην αρχή πίστευαν ότι μπορεί να υπήρχε μια εύκολη διαδρομή στην πίσω (αθέατη) πλευρά του βουνού, αλλά γρήγορα απογοητεύτηκαν.

Αργότερα, διαπίστωσαν ότι η προφανής διαδρομή ήταν ακριβώς μπροστά στα μάτια τους. Κατά μήκος της «κυματοειδούς» νοτιο-δυτικής κόψης, την οποία παρατήρησαν από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους εκεί.

Η πρώτη ανάβαση και η απαρχή του αλπικού στιλ αναρρίχησης στα Ιμαλάια

Χωρίς βιασύνη και με ιδιαίτερη σχολαστικότητα, άρχισαν να καταστρώνουν τα σχέδια για μια αναγνωριστική επιχείρηση στη νοτιο-δυτική κόψη, οποία εντέλει ξεκίνησε στις 18 Φεβρουαρίου.

Η ομάδα αναγνώρισης αποτελούνταν από τους Νεοζηλανδούς Mike Gill και Wally Romanes, τον Αμερικανό Barry Bishop και τον Άγγλο Mike Ward.

Ο Jim Milledge, που είχε πραγματοποιήσει την πρώτη ανάβαση στο γειτονικό Puma Dablam (6.340 μ.) μερικές εβδομάδες πριν, έγραψε αργότερα:

«Όλοι πιστεύαμε ότι οι πιθανότητες επιτυχίας ήταν μικρές. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών εβδομάδων, οι τέσσερις ορειβάτες κινήθηκαν αργά και μεθοδικά κατά μήκος της κορυφογραμμής, πάνω από βράχινα περάσματα και πιλιέ μέχρι και πεδία ασταθούς χιονιού και πάγου. Καταφέραμε να παρακολουθήσουμε την προώθησή τους μέσω τηλεσκοπίου και ασυρμάτων. Στις 13 Μαρτίου και οι τέσσερις έφτασαν στην κορυφή».

Η απαισιοδοξία του Milledge ήταν βάσιμη. Πριν ακόμη στήσουν το Camp 1, τα μέλη της ομάδας ήρθαν αντιμέτωπα με μια σειρά από δύσκολα εμπόδια.

Μια σειρά κάθετων, σαθρών και αιχμηρών πιλιέ έπρεπε να ξεπεραστούν πριν βρεθούν στη βάση του φοβερού και τρομερού Yellow Tower.

Εκεί, τα ξεθωριασμένα νάιλον σχοινιά υποδείκνυαν το μέγιστο σημείο στο οποίο είχε φτάσει ο John Cunningham δυόμιση χρόνια πριν με την Βρετανική αποστολή του Alfred Gregory.

Ωστόσο, με επιδέξιες αναρριχητικές κινήσεις κατάφεραν να σκαρφαλώσουν το Yellow Tower, φιξάροντας κατά μήκος σταθερά σχοινιά και συρμάτινες σκάλες.

Ο Ward εντυπωσιάστηκε με τη διαδρομή, γράφοντας αργότερα:

«Το Ama Dablam φάνηκε να είναι ένα βουνό υψηλού αλπικού διαμετρήματος. Η διαδρομή περιλάμβανε αναρρίχηση διαφόρων ειδών, πεδίων και βαθμού δυσκολίας. Σε γενικές γραμμές, τα όποια εμπόδια που εμφανίζονταν μπροστά μας έπρεπε να ξεπεραστούν και δεν υπήρχε η δυνατότητα παράκαμψης, ενώ υπήρχαν και τμήματα τεχνητής αναρρίχησης και παγοαναρρίχησης».

Στη συνέχεια, το πεδίο μεταβλήθηκε δραματικά. Τα σαθρά απότομα βράχια που κυριαρχούσαν στο κάτω τμήμα της κόψης αντικαταστάθηκαν τώρα από μια σειρά πιλιέ καλυμμένων με χαλαρό χιόνι, που εναλλάσσονταν με παγωμένες ορθοπλαγιές και ράμπες.

Στην κορυφή του Ama Dablam

Εν τέλει, μετά από τρεις εβδομάδες στο βουνό, οι τέσσερις ορειβάτες συγκεντρώθηκαν στη βάση του τελευταίου κομματιού της νότιας όψης της κορυφής, μια κάθετη πλαγιά χιονιού και πάγου μήκους 500 μέτρων, που έμοιαζε -και ήταν- το τελευταίο εμπόδιο.

Μέσα από τη χιονοσπηλιά που είχαν φτιάξει εκεί, κατάφεραν να εντοπίσουν τη γραμμή που θα τους ανέβαζε με ασφάλεια στην κορυφή.

Ευτυχώς, οι συνθήκες του χιονιού ήταν τέλειες και χρειάστηκαν κάτι περισσότερο από έξι ώρες για να φτάσουν στην κορυφή του Ama Dablam.

Επιτέλους, το βουνό παραδόθηκε. Αναγνωρίζοντας τον ηγετικό ρόλο του Mike Ward σ’ αυτή την απαιτητική ανάβαση, ο Mike Gill έγραψε το 2010:

«Αυτή η ανάβαση ήταν, πράγματι, έργο του Mike. Αυτός βρήκε τη διαδρομή για την κορυφή, αυτός ήταν ο πρώτος που ξεκίνησε να σκαρφαλώνει κι αυτός ήταν που ασφάλισε τη διαδρομή πάνω από το πρώτο βράχινο πέρασμα, που ήταν και το πιο τεχνικό μέρος της ανάβασης».

Η συγκεκριμένη ανάβαση θεωρείται από πολλούς ως η απαρχή του τεχνικού αλπικού στιλ αναρρίχησης στα Ιμαλάια. Σημειωτέον, η διαδρομή αυτή δεν γνώρισε επανάληψη πριν από το 1979.

Αντιδράσεις

Η είδηση, ωστόσο, της επιτυχημένης ανάβασής τους προκάλεσε πολιτικό σάλο στην πρωτεύουσα του Νεπάλ, Κατμαντού.

Οι αρχές του Νεπάλ είχαν θεσπίσει πρόσφατα ένα νέο σύστημα έκδοσης αδειών ανάβασης στα βουνά της χώρας με την καταβολή των σχετικών αντιτίμων. Η συγκεκριμένη, όμως, ανάβαση πραγματοποιήθηκε χωρίς «επίσημη» κυβερνητική άδεια.

Εκείνες τις μέρες ο Edmund Hillary δεν ήταν στο Νεπάλ. Όταν επέστρεψε για να προετοιμάσει την εαρινή αποστολή στο Makalu, ήρθε αντιμέτωπος με μια οργισμένη Νεπαλέζικη κυβέρνηση, η οποία ήθελε να απελάσει αυτόν και όλα τα μέλη της αποστολής, ως παράδειγμα για τους άλλους.

Τις επόμενες δέκα ημέρες, ο Hillary πραγματοποίησε αμέτρητες συναντήσεις με υπουργούς και αξιωματούχους της κυβέρνησης, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις επιπτώσεις.

Στο τέλος, η διπλωματία επικράτησε και ο Hillary «δραπέτευσε» έχοντας στις αποσκευές του μια σειρά αυστηρών επιπλήξεων και ένα πρόστιμο που αντιστοιχούσε σε 60 δολάρια ΗΠΑ!

Επιστημονικά συμπεράσματα

Δεν πρέπει, βέβαια, να λησμονήσουμε τον πρωταρχικό λόγο για τον οποίο όλοι αυτοί οι ορειβάτες και επιστήμονες πέρασαν τους χειμερινούς μήνες στην περιοχή Khumbu του Νεπάλ.

Ο Jim Milledge μας δίνει μια σύνοψη των πολύτιμων επιστημονικών παρατηρήσεων και συμπερασμάτων από το έργο τους μέσα και γύρω από το Silver Hut:

«Υποθέτω ότι οι τελικές εκτιμήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε σχετικά με τα όρια της μακροχρόνιας διαμονής σε μεγάλο υψόμετρο είναι πολύ σημαντικές. Το υψόμετρο των 5.800 μέτρων (το υψόμετρο του Silver Hut) είναι πολύ μεγάλο για τον σωστό εγκλιματισμό. Μπορώ να πω με σιγουριά ότι αν θέλετε να εγκλιματιστείτε αποτελεσματικά, θα πρέπει να πάτε να ζήσετε σε μέρη με υψόμετρο 4.000 – 4.500 μέτρων περίπου, κάνοντας συχνά ταξίδια σε μεγαλύτερα υψόμετρα, ώστε να ενισχύσετε τον εγκλιματισμό. Προσοχή, όμως. Τον περισσότερο χρόνο πρέπει να τον περνάτε κάτω από τα 5.000 μέτρα».

Ο Milledge δήλωσε επίσης ότι οι μελέτες που έγιναν στη συμπεριφορά του αναπνευστικού συστήματος των Sherpas σε σχέση με εκείνο των επιστημόνων, έριξαν σημαντικό φως στις διακριτές διαφορές της ανθρώπινης φυσιολογίας των ντόπιων που ζουν μόνιμα σε μεγάλο υψόμετρο έναντι εκείνων που ζουν σε χαμηλά υψόμετρα.

Το εύρημα ότι οι Sherpas έχουν πολύ χαμηλότερη απόκριση στην υποξία, οδήγησαν τον Milledge να πραγματοποιήσει μια σε βάθος μελέτη του φαινόμενου αυτού (και άλλων) στην περιοχή Khumbu λίγα χρόνια αργότερα.

Αυτά τα σημαντικά ευρήματα της ανθρώπινης φυσιολογίας σε μεγάλα υψόμετρα θα αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της διαμόρφωσης της στρατηγικής εγκλιματισμού και των τακτικών αναρρίχησης στα Ιμαλάια τις επόμενες δεκαετίες.

Η αποστολή με την ονομασία «Himalayan Scientific and Mountaineering Expedition 1960/61» υπήρξε μοναδική.

Από τη μία, ο Griffith Pugh και οι συνάδελφοί του ολοκλήρωσαν μερικές από τις σημαντικότερες έρευνες που έγιναν ποτέ σε μεγάλο υψόμετρο και από την άλλη, μερικοί από τους ορειβάτες της ομάδας ανέβηκαν επιτυχώς σε μια δύσκολη, απάτητη κορυφή, με ένα τολμηρό και πρωτοποριακό στιλ αναρρίχησης.

Είναι δεδομένο ότι αυτή η αποστολή ανέβασε πολύ ψηλά τον πήχη τόσο για τους επιστήμονες όσο και τους ορειβάτες που θ’ ακολουθούσαν τα επόμενα χρόνια.