Ανάβαση στο Γαρδίκι του Χελμού μέσω της επιβλητικής Διασέλας
Ο ορεινός όγκος του Χελμού δεσπόζει στη βόρεια Πελοπόννησο, με το μεγαλύτερο τμήμα του να βρίσκεται στο νομό Αχαΐας.
Είναι το τρίτο ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου, μετά τον Ταΰγετο και την Κυλλήνη (Μεγάλη Ζήρεια). Το ύψος του φτάνει τα 2.355 μέτρα στην Ψηλή Κορφή.
Περιβάλλεται στα νότια από την Ντουρντουβάνα, δυτικά από τον Ερύμανθο, ανατολικά από την Κυλλήνη, ενώ στα βόρεια καταλήγει στον Κορινθιακό κόλπο.
Από το 2009 ο ορεινός όγκος του Χελμού και το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού αποτελούν προστατευόμενη περιοχή, χαρακτηρισμένη ως “Εθνικό Πάρκο”.
Στην αρχαιότητα λεγόταν “Αροάνια”, ενώ το νεότερο όνομά του, “Χελμός”, μπορεί να είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει “βουνό” ή μπορεί να είναι αρβανίτικης προέλευσης και σημαίνει “δηλητηριώδες βουνό”.
Ο χαρακτηρισμός αυτός πιθανόν αποδόθηκε στο βουνό επειδή απ’ αυτό πήγαζε η Στύγα, το νερό της οποίας σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες ήταν δηλητηριώδες.
Η ονομασία “Χελμός”, helm (αρχαία γερμανικά, αγγλικά κ.α.), elmo (ιταλικά), δένει περισσότερο με την μορφολογία του βουνού και ετυμολογείται ως “κορυφή”, “κορώνα”, “κόρυς” σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Επίσης, δεν είναι υποχρεωτικά σλαβικής ή αρβανίτικης προέλευσης, εφόσον από την περιοχή πέρασαν και άλλοι λαοί που αφομοιώθηκαν στο διάβα του χρόνου, όπως Ρωμαίοι, Ερούλοι, Γότθοι, Γαλάτες και άλλα φύλα που θα είχαν την συγκεκριμένη λέξη στην ορολογία τους.
Οι μύθοι, οι θρύλοι, αλλά και η ιστορία είναι σαν να βρήκαν ένα ιδανικό καταφύγιο να “φωλιάσουν” εδώ για να εντυπωσιάσουν τους ορειβάτες και τους περιπατητές.
Δασωμένες πλαγιές με δάση κεφαλληνιακής ελάτης και μαύρης πεύκης, απόκρημνοι ασβεστολιθικοί βράχοι, η αλπική λίμνη “Μαυρόλιμνη” παγετωνικής προέλευσης, η εντυπωσιακή χαράδρα της Στύγας είναι κάποια από τα κύρια χαρακτηριστικά του συνθέτουν το τοπίο του βουνού, και μπορείτε να πάρετε μια μικρή γεύση διαβάζοντας ένα παλαιότερο αφιέρωμά μας στον Χελμό με τίτλο: Στα Ύδατα της Στυγός του Χελμού.
Οι κορυφές του Χελμού
Ψηλή Κορφή: Όνομα και πράγμα η συγκεκριμένη κορυφή καθώς δεν είναι απλώς η ψηλότερη του Χελμού αλλά και ολόκληρου του Αχαϊκού ορεινού όγκου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.355 μέτρων.
Προφήτης Ηλίας: Στα νότια της Ψηλής Κορυφής υψώνεται ο Προφήτης Ηλίας σε υψόμετρο 2.282 μέτρων.
Γαϊδουρόραχη: Το όνομά της δεν είναι ό,τι κολακευτικότερο, η κορυφή όμως προσφέρει υπέροχη θέα. Βρίσκεται στα βόρεια του Χελμού σε υψόμετρο 1.980 μέτρων.
Νεραϊδάλωνο: Βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Ψηλής Κορφής και έχει υψόμετρο 2.253 μέτρα. Από το Νεραϊδάλωνο ξεκινάει ουσιαστικά η φοβερή και τρομερή νότια κορυφογραμμή του Χελμού, γνωστή και ως “Χτένια του Χελμού”, που φτάνει μέχρι το Διάσελο του Κυνηγού στην Ντουρντουβάνα. Η διάσχιση αυτής της κόψης είναι μια από τις πιο απαιτητικές στον ελλαδικό χώρο, καθώς απαιτεί γνώσεις και εξοπλισμό αναρρίχησης.
Περισσότερες λεπτομέρειες για τη διάσχιση των Χτενιών του Χελμού μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα Routes.gr
Νεραϊδόραχη: Η Νεραϊδόραχη είναι η πιο διάσημη κορυφή της Αχαΐας, καθώς εδώ έχει εγκατασταθεί ένα από τα μεγαλύτερα και πλέον σύγχρονα τηλεσκόπια της Ευρώπης, ο “Αρίσταρχος”. Έχει υψόμετρο 2.238 μέτρα και τα πλεονεκτήματά της ως προς την αστρονομία έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι είναι μια από τις σκοτεινότερες περιοχές της Ευρώπης τη νύχτα, ενώ πολλές φορές «τρυπάει» τα σύννεφα.
Όποιος δεν έχει αντικρίσει την χιονισμένη βορειοδυτική ορθοπλαγιά της Νεραϊδόραχης, απλά χάνει! Η φράση “αλπικό τοπίο” βρίσκει την ενσάρκωσή του.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το τηλεσκόπιο “Αρίσταρχος” μπορείτε να διαβάσετε στην ανάρτησή μας με τίτλο: Το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» στον Χελμό
Αβγό: Το όνομα της κορυφής σε προϊδεάζει αμέσως για το σχήμα της που είναι ωοειδές. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Νεραϊδόραχης σε υψόμετρο 2.138 μέτρων.
Στις βόρειες πλαγιές της Νεραϊδόραχης και του Αβγού απλώνονται οι πίστες του χιονοδρομικού κέντρου Καλαβρύτων, ένα από τα πιο φημισμένα στην Ελλάδα, που έχει την βάση του στο οροπέδιο Ξερόκαμπος.
Γαρδίκι: Η κορυφή αυτή βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ψηλής Κορφής, και αποτελεί τμήμα της νότιας κορυφογραμμής του Χελμού (Χτένια Χελμού). Έχει υψόμετρο 2.182 μέτρα, και η ανάβαση στο τριγωνομετρικό της είναι μια… πονεμένη ιστορία. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια όταν πρωτάκουσα σε ορειβατικό πηγαδάκι για την κορυφή Γαρδίκι του Χελμού και τις δυσκολίες που έχει η ανάβαση σ’ αυτήν, καθώς χρειάζεται να διασχίσεις δυο φορές (μία στο πήγαινε και μία στο έλα) μια εκτεταμένη και εκτεθειμένη (σε ορισμένα σημεία) κορυφογραμμή -την Διασέλα- έχοντας συντροφιά (και βάλσαμο) την υπέροχη θέα προς τα εντυπωσιακά Χτένια του Χελμού.
Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι μια τέτοια ορειβατική εμπειρία δεν πρέπει να τη χάσω. Έτσι, με την πρώτη ευκαιρία βρέθηκα στην γραφική Ζαρούχλα, αφετηρία της διαδρομής για το Γαρδίκι.
Διάλεξα, όμως, την χειρότερη μέρα! Δεν ξεκινάς να περπατήσεις για πρώτη φορά μια τέτοια διαδρομή στις 11 το πρωί με βροχή, ομίχλη και μικρής διάρκειας ημέρα! Το αποτέλεσμα;
Αφού φάγαμε στη μάπα όλα τα επικίνδυνα και γλιστερά (ελέω βροχής) περάσματα της Διασέλας, φτάσαμε μέχρι τα 2.000 μέτρα υψόμετρο, αλλά υποχρεωθήκαμε σε άτακτη υποχώρηση λόγω του προχωρημένου της ώρας και της έλλειψης ορατότητας.
Και μόνο η σκέψη ότι μπορεί να μας έπιανε η νύχτα πάνω στα δύσκολα σημεία της Διασέλας προκαλούσε ρίγη ανατριχίλας.
Τελικά, μετά κόπων και βασάνων καταλήξαμε σαν δαρμένα σκυλιά στη Ζαρούχλα, έχοντας κάνει μια τρύπα στο νερό που έπεφτε ακατάπαυστα πάνω μας επί εννέα ώρες.
Έκτοτε το πάθημα του Γαρδικιού έγινε ανέκδοτο στα χείλη των συνορειβατών μου. Τον πρώτο καιρό έλεγα ότι δεν πρόκειται να ξαναπατήσω το πόδι μου εκεί, αλλά ο χρόνος, ως γνωστόν, αμβλύνει τα συναισθήματα και τα πάθη.
Έπρεπε, όμως, να περάσουν σχεδόν 2,5 χρόνια για να ξαναβρεθώ και πάλι στη Ζαρούχλα, το όμορφο αυτό χωριό της ορεινής Αχαΐας.
Η Ζαρούχλα
Η Ζαρούχλα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.030 μέτρων στις ανατολικές πλαγιές του Χελμού, κοντά στα όρια με το νομό Κορινθίας και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αχαΐας.
Αποτελεί ορεινό θέρετρο και διαθέτει αρκετούς ξενώνες και ταβέρνες. Απέχει 35 χιλιόμετρα από την Ακράτα, και ανήκει στο συγκρότημα των Κλουκινοχωρίων. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός βρέθηκε να έχει πληθυσμό 94 κατοίκους.
Είναι άγνωστο πότε δημιουργήθηκε η Ζαρούχλα. Κοντά στο χωριό υπάρχουν δύο ναοί, ο ένας του 12ου και ο άλλος του 13ου αιώνα που δείχνει ότι επί Φραγκοκρατίας ήδη κατοικούνταν.
Η Ζαρούχλα αναφέρεται στην ενετική απογραφή του “Γκριμάνι” το 1700 με 808 κατοίκους.
Το 1806 πέρασε από εκεί ο Βρετανός περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ ο οποίος αναφέρει ότι το χωριό είχε 200 οικογένειες, όλοι Έλληνες όπως τους αναφέρει, και ήταν χτισμένο γύρω από τον ποταμό Κράθι.
Ο Ληκ αναφέρει ότι δεν κατοίκησαν ποτέ Οθωμανοί στο χωριό και λόγω της δυσπρόσιτης θέσης του δεν περνούσαν καν από εκεί.
Κατά την επανάσταση του 1821 στον Πύργο του στην Ζαρούχλα είχε κρυφτεί ο αγωνιστής Σωτήρης Χαραλάμπης για να αποφύγει την οργή των Οθωμανών.
Ο Πύργος αυτός μάλιστα είχε πυρποληθεί το 1796 περίπου από τον Πετμεζά που θεώρησε ότι ο Χαραλάμπης ήταν φιλότουρκος.
Πήρε το όνομά της το 1836 με τον ιδρυτικό νόμο του Δήμου Νωνάκριδος. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης πολλοί κάτοικοι έφυγαν από το χωριό προς πιο πεδινές περιοχές.
Κάτοικοι από την Ζαρούχλα τον 19ο αιώνα κατέβαιναν στα πεδινά και αναφέρονται οικιστές των Ζαρουχλέικων (πολύ μεγάλης συνοικίας της Πάτρας).
Στα αξιοθέατα της Ζαρούχλας είναι τα πυργόσπιτα που μερικά έχουν συντηρηθεί, όπως ο Πύργος της Ζαρούχλας, και άλλα έχουν εγκαταλειφθεί, όπως ο Πύργος Παπαδημητρόπουλου, ο Πύργος του Χαραλάμπη κ.ά.
Περιγραφή της διαδρομής
Περνάμε έξω από το πετρόχτιστο Δημοτικό Σχολείο Ζαρούχλης και κατευθυνόμαστε προς τον ξενώνα “ΣΤΥΓΑ”.
Πίσω από τον ξενώνα φεύγει φαρδύ μονοπάτι με πολύ αραιή σήμανση, που μας βγάζει σε ασφαλτόδρομο προς τα τελευταία σπίτια του χωριού.
Στο σημείο που τελειώνει η άσφαλτος, σε δεξιά φουρκέτα, ανηφορίζουμε αριστερά ώσπου βγαίνουμε σε χωματόδρομο, τον οποίο και ακολουθούμε μέχρι σ’ ένα σημείο, όπου μετά από αριστερή στροφή, μπαίνουμε (δεξιά) σε μονοπάτι ανηφορίζοντας δασωμένη πλαγιά.
Στην είσοδο του μονοπατιού δεν υπάρχει κάποιο σημάδι, γι’ αυτό θέλει προσοχή για να μην το χάσουμε. Φαίνεται, όμως, ότι από εκεί ξεκινάει μονοπάτι.
Το μονοπάτι αυτό πέφτει πάνω σε περίφραξη, κινείται για μερικά μέτρα παράλληλα με αυτήν, και στη συνέχεια στρίβει αριστερά (με κατεύθυνση Δ), ανηφορίζοντας ελατοσκεπή πλαγιά.
Ακολουθούμε την σήμανση πάνω στα δέντρα. Βγαίνουμε σε χωματόδρομο, τον οποίο διασχίζουμε κάθετα, και συνεχίζουμε την ανάβαση της πλαγιάς.
Εν συνεχεία, το μονοπάτι αλλάζει κατεύθυνση προς Ν, και κινείται τραβερσάροντας την δασωμένη πλαγιά κάτω από την κορυφή του Όρους Κράθις (σε κάποιο σημείο συναντήσαμε και πηγή με νερό, αλλά πρέπει να είσαι πολύ διψασμένος για να πιεις νερό από εκεί), μέχρι που βγαίνει σε μπαλκόνι με υπέροχη θέα προς Ζαρούχλα.
Από εδώ ξεκινάει δασικός χωματόδρομος, τον οποίο και ακολουθούμε για περίπου 2 χλμ. (Προσοχή κατά τη διάσχιση του χωματόδρομου, υπάρχει μια διασταύρωση, όπου εμείς πρέπει να πάμε δεξιά πάνω κι όχι ευθεία).
Μετά από συνολικά 4,5 χλμ. και 1,5 ώρα πορείας έχουμε φτάσει σε χαρακτηριστικό διάσελο.
Ευθεία φεύγει χωματόδρομος και μονοπάτι προς τη “Βρύση της Γκόλφως” και το χωριό Σόλος.
Δεξιά ανηφορίζει χωματόδρομος προς την κορυφή του Όρους Κράθις, τον Προφήτη Ηλία (1.741 μ.).
Εμείς στρίβουμε αριστερά (με κατεύθυνση Ν), ανηφορίζοντας τη δασωμένη ράχη της Διασέλας.
Η Διασέλα είναι μια επιβλητική ράχη με αρκετά εκτεθειμένα σημεία, που χρήζουν εξαιρετικής προσοχής.
Έχει μήκος 3 χλμ. περίπου, ενώ η θέα προς τα Χτένια του Χελμού… απλά δεν υπάρχει.
Φτάνοντας στα 2.000 μ. υψόμετρο, συναντάμε ένα χαρακτηριστικό σύμπλεγμα βράχων, το οποίο το κυκλώνουμε από τα δεξιά, και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε τραβερσαριστά προς την κορυφή του Γαρδικίου (2.182 μ.). Μετά από 5,5 ώρες και 9 χλμ. πορείας συνολικά βρισκόμαστε στην κορυφή.
Δυστυχώς, όμως, λίγο πριν βγούμε στο πλάτωμα της κορυφής, μια βαριά νέφωση από τα ΝΔ κάλυψε όλες τις γύρω κορυφές, στερώντας μας την ικανοποίηση από τη θέαση του ορεινού μεγαλείου της περιοχής.
Επιστροφή από τα ίδια, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστεί να ξαναδιασχίσουμε την επικίνδυνη Διασέλα. Η κατάβαση μάλιστα αποδείχθηκε δυσκολότερη.
Το μυστικό για μια όσο το δυνατόν λιγότερο οδυνηρή διάσχιση της Διασέλας είναι να μην χάνεις ύψος, αλλά να προσπαθείς να είσαι πάνω στην κορυφογραμμή και να ψάχνεις να βρίσκεις τα λιγότερο εκτεθειμένα περάσματα.
Τα σκαμπανεβάσματα της ράχης της Διασέλας δεν είναι μεγάλα. Θα χρειαστούν 2-2,5 ώρες για την διάσχισή της.
Η διάσχιση της Διασέλας είναι μια επικίνδυνη ορειβατική (και σε ορισμένα σημεία αναρριχητική) εμπειρία.
Καθώς περπατάς, όλες οι αισθήσεις πρέπει να λειτουργούν στο έπακρο. Κάθε λάθος βήμα στα δύσκολα περάσματα μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες.
Μια διαδικασία ψυχοφθόρα, που για να ανταπεξέλθεις χρειάζεται να δείξεις υπομονή και σύνεση.
ΔΕΝ ΤΗΝ ΣΥΝΙΣΤΩ.