Kangchenjunga 1955: Η Αναγνωριστική Αποστολή που μετατράπηκε σε Πρώτη Ανάβαση
Υπήρξαν μερικές δύσκολες στιγμές, αλλά τελικά η αποστολή ολοκληρώθηκε με πανηγυρική επιτυχία – οδηγώντας όχι ένα αλλά δύο ζευγάρια ορειβατών στην κορυφή.
Στις 25 Μαΐου 1955, δύο νεαροί Βρετανοί ορειβάτες, ο Joe Brown και ο George Band, έφτασαν στην κορυφή του Kangchenjunga, σε υψόμετρο 8.586 μέτρων, του τρίτου ψηλότερου βουνού της Γης.
Ήταν το αποκορύφωμα ενός ορειβατικού έπους που είχε ξεκινήσει πενήντα χρόνια νωρίτερα με την πρώτη προσπάθεια των Aleister Crowley και Jules Jacot-Guillarmod.
Μετά από δύο μήνες στο βουνό, αποφεύγοντας τις χιονοστιβάδες και τις καταιγίδες, ο George και ο Joe κατάφεραν ν’ ανέβουν στην κορυφή που τότε είχε χαρακτηριστεί ως η «σκληρότερη στον κόσμο».
Το εντυπωσιακό μ’ αυτή την αποστολή είναι ότι αρχικά είχε το χαρακτήρα της αναγνωριστικής, πρόβα τζενεράλε μιας ολοκληρωμένης προσπάθειας την επόμενη χρονιά.
Τι είχε, όμως, τελικά στο μυαλό του ο αρχηγός της ομάδας του 1955, ο Charles Evans;
Σκόπευε να διερευνήσει απλώς τη διαδρομή ή σχεδίαζε από την αρχή να φτάσει μέχρι την κορυφή;
Τα τελευταία τρία χρόνια ερευνώ ένα βιβλίο για το Kangchenjunga, το «The Last Great Mountain», και το ερώτημα για το πραγματικό κίνητρο του Charles Evans είναι ένα από αυτά που με κέντρισε το ενδιαφέρον.
Στο επίσημο βιβλίο της αποστολής του Charles, «Kangchenjunga, The Untrodden Peak», ο όρος χρησιμοποιείται ελάχιστα, ωστόσο στις ανταποκρίσεις του στους Times η αποστολή του 1955 αναφέρεται πάντα ως αναγνωριστική.
Ο βοηθός του Charles, Norman Hardie, υποστήριξε ότι η εκδοτική εταιρεία Hodder and Stoughton που εξέδωσε το βιβλίο του Evans, ήταν αυτή που απέκλεισε κάθε αναφορά στην ιδέα ότι το 1955 ήταν το προοίμιο της «κύριας αποστολής».
Ο Norman Hardie στο δικό του βιβλίο, το «On My Own Two Feet», ξεκαθαρίζει ότι πάντα πίστευε ότι η αποστολή του 1955 ήταν αναγνωριστική και παραδέχεται ότι εκείνη την εποχή ανησυχούσε ότι εάν συμμετείχε σ’ αυτή την προσπάθεια, μπορεί να μην τον προσκαλούσαν να συμμετάσχει στην αποστολή του 1956. Το αν οι φόβοι του ήταν δικαιολογημένοι, ήταν διαφορετικό θέμα.
Η ορειβατική ιστορία του Kangchenjunga ξεκινά πολύ πίσω στο 1899 όταν ο Βικτωριανός ορειβάτης, Douglas Freshfield, έκανε μια μεγαλειώδη περιήγησή του στο βουνό.
Ο σκοπός του δεν ήταν να ανέβει στο βουνό αλλά να προσπαθήσει να βρει την καλύτερη προσέγγιση για τους μελλοντικούς ορειβάτες.
Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πιο πιθανή διαδρομή προς την κορυφή βρισκόταν στη βόρεια κορυφογραμμή, η οποία μπορούσε να προσεγγιστεί από τη Νεπαλέζικη πλευρά του βουνού.
Ωστόσο, η πρότασή του δεν έγινε αποδεκτή από τους Aleister Crowley και Jules Jacot-Guillarmod, οι οποίοι έκαναν τη δική τους προσπάθειας μέσω της νοτιοδυτικής όψης, της πλευράς δηλαδή του βουνού μέσα στο Sikkim που ήταν ορατή από το Darjeeling.
Αφού αυτή η πρώτη προσπάθεια κατέληξε σε καταστροφή, οι επόμενες τρεις αποστολές δοκίμασαν διάφορες διαδρομές στη βόρεια κορυφογραμμή. Καμιά ωστόσο δεν ήταν επιτυχημένη.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια νέα γενιά ορειβατών αποφάσισε να ξαναεπισκεφτεί τη Νοτιοδυτική Όψη.
Μεταξύ 1951 και 1954, δύο Βρετανοί ορειβάτες, οι Gilmour Lewis και John Kempe, επισκέφτηκαν την περιοχή τρεις φορές.
Περιηγήθηκαν στον παγετώνα Yalung προκειμένου να «σκανάρουν» τη νοτιοδυτική όψη του βουνού και να αξιολογήσουν την προσβασιμότητά της.
Αυτές οι μικρές και υποχρηματοδοτούμενες αποστολές δεν είχαν ποτέ τους διαθέσιμους πόρους για να περάσουν πολύ χρόνο στο βουνό, αλλά το 1954 ο John Kempe επικοινώνησε με τον John Hunt, αρχηγό της αποστολής του 1953 στο Everest.
Μετά την επιτυχία του το 1953, ο Hunt κάθισε απροσδόκητα πάνω σε ένα μεγάλο σωρό χρήματα, που προέκυψαν από όλα τα βιβλία, τις διαλέξεις και τις προβολές ταινιών γύρω από την πρώτη ανάβαση στο Everest.
Αυτά τα χρήματα είχαν τοποθετηθεί σε ένα καταπίστευμα, το «Mount Everest Foundation», αποστολή του οποίου ήταν να υποστηρίξει μεταγενέστερες ορειβατικές αποστολές.
Ο Hunt ήλπιζε ότι ο πρώτος σημαντικός δικαιούχος θα ήταν μια αποστολή στο Kangchenjunga, εάν ο John Kempe επέστρεφε με θετικά νέα από το τελευταίο του ταξίδι.
Ως νεαρός στρατιώτης στον Ινδικό στρατό, ο Hunt είχε δει για πρώτη φορά το Kangchenjunga από το Darjeeling και είχε επισκεφτεί την ανατολική πλευρά του βουνού το 1938.
Ήξερε ότι το Kangchenjunga θα ήταν ένα πολύ δύσκολο βουνό. Έτσι σχεδίασε την προσπάθειά του σε δύο στάδια: πρώτα μια καλά χρηματοδοτούμενη αναγνωριστική προσπάθεια και μετά η «κύρια αποστολή» την επόμενη χρονιά.
Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα: Ο Hunt ήταν διαθέσιμος το 1956, όμως ο στρατός δεν του έδωσε το ελευθέρας για την αναγνωριστική αποστολή του 1955.
Έτσι, στράφηκε σε δύο μέλη της ομάδας του στο Everest, τον Edmund Hillary και τον Charles Evans. Θα ήθελε κάποιος από τους δύο να ηγηθεί της αναγνωριστικής αποστολής; ρώτησε.
Μετά από ένα ατύχημα που του προκάλεσε πολλαπλά κατάγματα στα πλευρά, ο Edmund Hillary απέρριψε την προσφορά του Hunt.
Ο Charles Evans είπε σχεδόν αμέσως «Ναι» – με την προϋπόθεση ότι θα μπορούσε να ρίξει μια ματιά στην αναφορά του John Kempe και, κυρίως, να επιλέξει τη δική του ομάδα για την αποστολή του 1955.
Η αναφορά του Kempe ήταν αμφιλεγόμενη. Αυτός και οι ορειβάτες του είχαν καταφέρει να σκαρφαλώσουν στο κάτω μέρος της Νοτιοδυτικής Όψης, αλλά δεν κατάφεραν να προσπεράσουν τον τεράστιο παγετώνα που έφραζε τη διαδρομή προς τα ανώτερα τμήματα της πλαγιάς.
Ο Kempe σκέφτηκε πως μια μεγαλύτερη ομάδα θα μπορούσε να πετύχει εκεί που είχε αποτύχει αυτός, αλλά δεν ήταν απολύτως σίγουρος.
Ο Charles Evans αξιολόγησε την αναφορά αυτή ως επαρκή για να συνεχίσει να ενδιαφέρεται, αλλά έθεσε και μια άλλη προϋπόθεση: θα ηγούνταν της αποστολής μόνο εάν ήταν εξοπλισμένη με αρκετές φιάλες οξυγόνου ώστε να φτάσει ψηλά στο βουνό.
Ο John Hunt συμφώνησε κι έτσι ο Evans άρχισε να προετοιμάζεται σοβαρά.
Η ιδέα ότι μια αναγνωριστική προσπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε μια πρώτη ανάβαση δεν ήταν φυσικά καινούργια.
Το 1938, ο Charles Houston ηγήθηκε μιας μικρής Αμερικανικής αποστολής στο Κ2, με στόχο να εξερευνήσει το βουνό για λογαριασμό μιας πολύ μεγαλύτερης αποστολής, με αρχηγό τον Fritz Wiessener τον επόμενο χρόνο.
Στην περίπτωση αυτή, ο Houston και ο οδηγός βουνού Paul Petzholdt έφτασαν πολύ ψηλότερα από ό,τι περίμεναν, κι αν δεν τους έλειπε ένα κουτί σπίρτα, θα μπορούσαν να είχαν φτάσει μέχρι το τέλος.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το 1953, ο Charles Evans είχε συνεργαστεί με τον Tom Bourdillon στο Everest σε μια απόπειρα για την κορυφή που είχε χαρακτηριστεί ως εν μέρει αναγνωριστική.
Έφτασαν στη South Summit, αλλά μια ελαττωματική φιάλη οξυγόνου τους εμπόδισε να πάνε μέχρι την κορυφή αφήνοντας ανοιχτό το δρόμο για τον Hillary και τον Tensing Norgay να μπουν στα βιβλία της ιστορίας.
Οι πραγματικές προθέσεις του Evans το 1955 αποκαλύπτονται ίσως από την επιμονή του να πάρει ικανές ποσότητες οξυγόνου.
Δεν ήταν λάτρης των συσκευών παροχής οξυγόνου της εποχής εκείνης και είχε δει από πρώτο χέρι τις δυσλειτουργίες τους.
Μάλιστα, το 1953 είχε δηλώσει σκωπτικά ότι το πραγματικό ερώτημα δεν ήταν αν ένας ορειβάτης θα μπορούσε να φτάσει στην κορυφή του Everest χωρίς οξυγόνο, αλλά με αυτό.
Την ίδια στιγμή, όμως, ήξερε ότι είχε σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στη βελτίωση του σχεδιασμού των συσκευών οξυγόνου και είχε συνειδητοποιήσει ότι χωρίς αυτές, η ψυχολογική και σωματική πρόκληση για τους ορειβάτες που θα δοκίμαζαν να φτάσουν στην κορυφή του Kangchenjunga θα ήταν πολύ μεγαλύτερη.
Αν ήθελε πραγματικά να κάνει την πρώτη ανάβαση, η χρήση οξυγόνου ήταν απολύτως αναγκαία.
Αναχώρηση για το Darjeeling
Λίγο πριν αποπλεύσουν από το Λίβερπουλ, στις 12 Φεβρουαρίου 1955, τους είπαν ότι για πνευματικούς λόγους η κυβέρνηση του Sikkim αντιτάχθηκε σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανάβασης στο βουνό, ακόμη και από το Νεπάλ.
Έτσι πριν αναχωρήσουν για το Darjeeling, ο Evans πήγε στο Gangtok για να επισκεφτεί τον Dewan (πρωθυπουργό), με τον οποίο κατέληξε σε συμβιβασμό ότι η αποστολή θα μπορούσε να προχωρήσει, υπό τον όρο ότι όταν θα ήταν σίγουροι ότι θα μπορούσαν να φτάσουν στην κορυφή, δεν θα πήγαιναν ψηλότερα και δεν θα βεβήλωσαν την περιοχή της κορυφής.
Τα μέλη της αποστολής
Στα μέσα του Μάρτη είχε ήδη στηθεί η κατασκήνωση βάσης στον παγετώνα Yalung. Τα μέλη αυτής της δυνατής μα συνάμα και ανορθόδοξης αποστολής ήταν τα εξής:
- Ο Charles Evans (36 ετών), ο οποίος ήταν αναπληρωτής αρχηγός στη Βρετανική αποστολή στο Everest το 1953.
- Ο Νεοζηλανδός Norman Hardie (30 ετών), αναπληρωτής αρχηγός της αποστολής, ο οποίος είχε εξερευνήσει την κοιλάδα Barun με τον Edmund Hillary το 1954.
- Ο George Band (26 ετών), ήταν στην αποστολή του Everest το 1953 και ήταν υπεύθυνος για το φαγητό.
- Ο Joe Brown (24 ετών), ένας εξαιρετικός ορειβάτης στη Βρετανία και τις Άλπεις.
- Ο John Clegg (29 ετών), ήταν ο γιατρός της αποστολής και ορειβάτης.
- Ο John Jackson (34 ετών), με σημαντική εμπειρία στα Ιμαλάια, είχε συμμετάσχει στην αναγνωριστική αποστολή στο Kangchenjunga το 1954.
- Ο Tom McKinnon (42 ετών), ήταν ο φωτογράφος της αποστολής με σημαντική εμπειρία στα Ιμαλάια.
- Ο Neil Mather (28 ετών), ένας ορειβάτης με σημαντική εμπειρία από αναβάσεις στις Άλπεις.
- Ο Tony Streather (29 ετών), με ευρεία ορειβατική εμπειρία συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής αποστολής στο Karakoram το 1953, ήταν υπεύθυνος για τους αχθοφόρους και είχε γνώση των Hindustani.
- Ο Dawa Tensing (περίπου 45 ετών), ήταν ο σερντάρ (ο αρχηγός των Sherpa). Ήταν ο προσωπικός Sherpa του Evans στις αποστολές στο Cho Oyu του 1952 και στο Everest το 1953, όπου είχε φτάσει δύο φορές στο South Col.
- Ο Annullu, αναπληρωτής σερντάρ, ήταν επίσης στο South Col το 1953. Υπήρχαν περίπου 30 Sherpa από το Solu Khumbu και 300 αχθοφόροι από το Darjeeling.
Μετά από μερικές λανθασμένες εκκινήσεις, μέχρι τα μέσα Μαΐου η ομάδα είχε σημειώσει σημαντική πρόοδο.
Ο συμφωνημένος στόχος της αναγνωριστικής αποστολής ήταν το Great Shelf, ένα τεράστιο κεκλιμένο «μπαλκόνι» που διατρέχει τη Νοτιοδυτική Όψη ή Yalung Face μεταξύ των 7.600 και 8.200 μέτρων.
Εάν αυτός ο στόχος μπορούσε να επιτευχθεί, τότε ο John Hunt πίστευε ότι μια ανάβαση στην κορυφή θα ήταν εφικτή την επόμενη χρονιά.
Στις 12 Μαΐου, σκαρφαλώνοντας με οξυγόνο, ο Charles Evans και ο Norman Hardie έφτασαν τελικά στο Great Shelf.
Κάθισαν σε μια μικρή προεξοχή, κοιτάζοντας τα βουνά από κάτω, όπως έγραψε ο Evans στο ημερολόγιό του, «σαν αεροπόροι».
Σ’ αυτό το σημείο, αυτός και οι άντρες του θα μπορούσαν να είχαν επιστρέψει θριαμβευτές στο σπίτι, αλλά είναι σαφές πως δεν είχε σκοπό να σταματήσει.
Δύο μέρες αργότερα, έχοντας κατέβει στην κατασκήνωση βάσης, περιέγραψε το πρόγραμμα για τις επόμενες δέκα ημέρες, το οποίο θα κορυφωνόταν με την πρώτη ανάβαση.
Υπήρξαν μερικές δύσκολες στιγμές, αλλά τελικά η αποστολή στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία- οδηγώντας όχι ένα αλλά δύο ζευγάρια ορειβατών στην κορυφή.
Οι επιτυχημένες αναβάσεις στην κορυφή
Ήταν 25 Μαΐου 1955 και ώρα 14:45 όταν οι George Band και Joe Brown έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που πάτησαν στην ψηλότερη κορυφή του Kangchenjunga, σε υψόμετρο 8.586 μέτρων.
Για την ακρίβεια σταμάτησαν πριν από έναν κάθετο βράχο 1,5 μέτρο χαμηλότερα και 6 μέτρα μακρύτερα από το ψηλότερο σημείο του βουνού, όπως είχε συμφωνηθεί με την κυβέρνηση του Sikkim.
Μια θάλασσα από σύννεφα απλωνόταν από κάτω τους, κι έτσι μπορούσαν να δουν μόνο τις ψηλότερες κορυφές – το Makalu, το Lhotse και το Everest, 130 χιλιόμετρα μακριά προς τα δυτικά.
Είχε σκοτεινιάσει όταν προσέγγισαν τη σκηνή τους στο προωθημένο Camp 6 στα 8.200 μέτρα, όπου τους περίμεναν οι Hardie και Streather, οι οποίοι είχαν φτάσει εκεί για να κάνουν μια δεύτερη προσπάθεια σε περίπτωση που η πρώτη ήταν αποτυχημένη.
Το επόμενο πρωί ο Norman Hardie και ο Tony Streather αποφάσισαν ότι μια δεύτερη προσπάθεια άξιζε τον κόπο και ξεκίνησαν την ανάβαση.
Παρέκαμψαν εύκολα το βράχο πριν από την κορυφή και βρήκαν μια εύκολη χιονισμένη πλαγιά, η οποία τους οδήγησε στην κύρια κορυφή στις 12:15.
Πέρασαν τη νύχτα στο Camp 6 και την επόμενη μέρα συνέχισαν προς το Camp 5 για να συναντήσουν τον Evans και τον Dawa Tensing που περίμεναν εκεί ως υποστήριξη προς τις ομάδες κορυφής και όλοι μαζί πια κατηφόρισαν προς την κατασκήνωση βάσης.
Αποτίμηση
Μια μέρα αφότου ο Norman Hardie και ο Tony Streather έκαναν τη δεύτερη ανάβαση, ένα κωδικοποιημένο μήνυμα στάλθηκε στο Λονδίνο που ανακοίνωνε την επιτυχία της αποστολής.
Η είδηση έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, αλλά η αποστολή δε γνώρισε ποτέ τόσο μεγάλη απήχηση όσο προηγούμενες αναβάσεις όπως αυτές του Everest ή του Κ2.
Επιπλέον, κανένα μέλος της αποστολής δεν έλαβε εθνικές τιμές εκείνη την εποχή.
Πάντως, ο John Hunt υπήρξε πολύ γενναιόδωρος στους επαίνους του, παρόλο που γνώριζε ότι η επιτυχία αυτή σήμαινε αυτόματα και το τέλος της δικής αποστολής το 1956.
Δήλωσε ότι ήταν «μια λαμπρή παράσταση» και επανέλαβε ότι το Kangchenjunga είναι πιο δύσκολο και επικίνδυνο βουνό από το Everest.
Σήμερα, εκείνη η αποστολή του 1955 στο Kangchenjunga χαρακτηρίζεται ευρέως ως μια υποδειγματική αποστολή.
Ήταν σχεδιασμένη ως αναγνωριστική ή ως η κύρια αποστολή; Το ερώτημα παραμένει.
Υποπτεύομαι ότι ο Evans σκόπευε πάντα να επιστρέψει σπίτι του με κάτι περισσότερο από έναν απλό χάρτη της διαδρομής.
Σε αντίθεση με τον Douglas Freshfield το 1899, βρισκόταν στο απόγειο των δυνάμεών του το 1955.
Ανέβαινε στα Ιμαλάια κάθε καλοκαίρι τα προηγούμενα πέντε χρόνια και ήταν ένας από τους πιο έμπειρους ορειβάτες μεγάλου υψομέτρου στον κόσμο.
Στο «The Untrodden Peak» δεν υπάρχει ο οποιοσδήποτε υπαινιγμός, αλλά διαβάζοντας το ιδιωτικό του ημερολόγιο αντιλαμβάνεσαι πολύ έντονα πόσο νευρικός ήταν στην αρχή και πόσα ένιωθε ότι διακυβεύονταν.
Όσο για τους άλλους, και ειδικά ο Joe Brown, το χάρηκαν πάρα πολύ και δούλεψαν πολύ σκληρά για την επιτυχία της αποστολής.
Η πρώτη ανάβαση του Kangchenjunga ήταν η επιτομή μιας ομαδικής προσπάθειας, που διεξήχθη από μια ομάδα απόλυτα αποφασισμένη να φτάσει στο στόχο της.
Όλες οι φωτογραφίες είναι ευγενική προσφορά της Συλλογής Streather.
Του Mick Conefrey
Ο Mick Conefrey είναι βραβευμένος συγγραφέας και σκηνοθέτης. Το ντοκιμαντέρ του «The Ghosts of K2» κέρδισε βραβεία στα φεστιβάλ του Banff, του Telluride και του Trento.
Έχει γράψει πολλά βιβλία, όπως το «The Ghosts of K2», το «Everest 1953 and now» και τελευταίο το «The Last Great Mountain», ένα βιβλίο αφιερωμένο στην ορειβατική ιστορία του Kangchenjunga. Ζει στην Οξφόρδη με την οικογένειά του.
