Πυρσόγιαννη Ιωαννίνων

Η Πυρσόγιαννη βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Νομού Ιωαννίνων, πολύ κοντά στα σύνορα με την Αλβανία και αποτελεί Τοπική Κοινότητα του Δήμου Κόνιτσας.

Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 850 μέτρων σε προσήλια πλαγιά του Γράμμου, ζωσμένη από πυκνά δάση μεγάλης βιοποικιλότητας, όπου κυριαρχεί η βελανιδιά.

Στο πάνω μέρος  τα  τελευταία σπίτια ανταμώνουν τα δάση του πεύκου και του έλατου ενώ, σε μεγαλύτερα ύψη της κοινοτικής της έκτασης, υπάρχουν πυκνά δάση οξιάς.

Η Πυρσόγιαννη είναι ένα από τα σημαντικότερα χωριά της Κόνιτσας. Από το 1999 έως το 2010 υπήρξε έδρα του Δήμου Μαστοροχωρίων.

Στα νότια του χωριού  τα τελευταία  κηπάρια και  αμπέλια, δασωμένα σήμερα, συναντούν τον ποταμό Σαραντάπορο, παραπόταμο του Αώου.

Ονομασία

Η παλαιότερη ονομασία ήταν Πρισόγιαν(η), όπως προκύπτει από τις περισσότερες αναγραφές σε χειρόγραφα κείμενα και σε επιγραφές κυρίως του 19ου αιώνα.

Η τοπωνυμία Πυρσόγιαννη προφανώς είναι προϊόν των κλασικιστικών τάσεων. Η πρώτη της μνεία που έχουμε υπ’ όψη μας είναι του 1875.

Συγκρότηση του οικισμού

Πότε τέθηκαν τα θεμέλια του χωριού δεν μας είναι ακριβώς γνωστό. Από σημειώσεις όμως βιβλίων των κεντρικών εκκλησιών, φαίνεται ότι κατά τον 16ο αι. στο κυρίως χωριό και στα άλλα δύο μικρότερα, τους Χαλικιάδες και τα Αλώνια, υπήρχαν 50 σπίτια.

Κατά την παράδοση οι κάτοικοι αυτών, βοσκοί και γεωργοί, μη δυνάμενοι να ζήσουν ανθρωπίνως είτε από έλλειψη αρκετού νερού, είτε από τις υφιστάμενες καταδρομές και αρπαγές των γειτόνων μουσουλμάνων Αλβανών, αναγκάστηκαν να συνενωθούν με τους κατοίκους της καθ’ αυτό Πυρσόγιαννης.

Έτσι συγκροτήθηκε και μεγάλωσε ο οικισμός οργανωμένος σε φάρες, πολυμελείς οικογένειες. Από την οικογενειακή κοινότητα προκύπτει η οικιστική εγκαθίδρυση.

Γύρω στα τέλη του 17ου αι. οι οικιστικές εγκαθιδρύσεις στην περιοχή της Κόνιτσας, όπως και στο Ζαγόρι, συνθέτουν ένα καλά οργανωμένο οικιστικό σύνολο.

Ο oικισμός διαθέτει:

Έναν αριθμητικά ισχυρό πληθυσμό, εκτιμώμενο από ιστορικές πηγές σε 400-500 άτομα κατά μέσο όρο, οργανωμένο με πολλούς και στέρεους οικογενειακούς, συγγενικούς, κοινοτικούς και εθιμικούς θεσμούς δηλαδή την κοινότητα.

Την κοινοτική έκταση, ήτοι το φυσικό περιβάλλον με τα δάση, τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και τα βοσκοτόπια, από όπου η κοινότητα αντλεί τα προς το ζην.

Η αύξηση του πληθυσμού που ακολούθησε τους επόμενους αιώνες στα χωριά της Κόνιτσας, ανέδειξε το πρόβλημα της αδυναμίας των ορεινών εδαφών να συντηρήσουν τις πολυμελείς οικογένειες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε όλους τους ορεινούς οικισμούς της Μεσογείου.

Ο υπερπληθυσμός θα βρει διέξοδο στη μετανάστευση, στο ταξίδι και στην τεχνική εξειδίκευση.

Οι άντρες της Πυρσόγιαννης και των Μαστοροχωρίων γίνονται μαστόροι της πέτρας, ξυλουργοί, ξυλογλύπτες, ζωγράφοι, αγιογράφοι.

Οργανωμένοι σε μπουλούκια ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά της ελληνικής επικράτειας, στη Βαλκανική χερσόνησο και Κεντρική Ευρώπη. Από τα τέλη του 19ου αι. επιχειρούν τολμηρά και υπερπόντια ταξίδια.

Αξιοθέατα

Το παλαιό δημοτικό σχολείο, που χτίστηκε το 1927, έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, «διότι πρόκειται για αξιόλογο κτίριο ειδικής λειτουργίας απόλυτα εναρμονισμένο με το δομημένο περιβάλλον του οικισμού, σημαντικό για τη μελέτη της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο συγκεκριμένο χώρο».

Στεγάζει το Εθνολογικό Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων, στο οποίο καταγράφονται συστηματικά η τοπική αρχιτεκτονική και τα αισθητικά ρεύματα των τριών τελευταίων αιώνων στα Βαλκάνια ενώ συγκεντρώνει σημαντικά εκθέματα και αρχεία από την ζωή των μαστόρων της πέτρας.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική που κατασκευάστηκε το 1772, ενώ το πυργοειδές καμπαναριό του ναού χτίστηκε το 1960.

Ο Άι-Γιώργης είναι μια πέτρινη εκκλησία που δεσπόζει στον πάνω μαχαλά του χωριού με εντυπωσιακό καμπαναριό. Χτίστηκε το 1904.

Διοικητικά – πληθυσμιακά στοιχεία

Αναφέρεται επίσημα, μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου, το 1919, όπου ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1997 ορίστηκε έδρα του δήμου Μαστοροχωρίων.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελεί κοινότητα που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Μαστοροχωρίων του Δήμου Κόνιτσας και σύμφωνα με την απογραφή 2021 αριθμεί 126 κατοίκους.

Θέση στο χάρτη

Πηγές
pyrsogianni.gr
wikiwand.com

Ίσως σας ενδιαφέρουν…