Πεζοπορικές διαδρομές στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης: Παρθένο Δάσος Φρακτού – Καταρράκτες Αχλαδορέματος – Φαρασινό ρέμα

Το ανήσυχο ορειβατικό μου πνεύμα, που εδώ και χρόνια έχει φωλιάσει βαθιά στην ψυχή και το μυαλό μου, με έβαλε σε νέες περιπέτειες το φετινό καλοκαίρι.

Αγνοώντας επιδεικτικά τη θαλπωρή της ξαπλώστρας σε μια από τις πολύβουες παραλίες της Αττικής (μπλιαχ!!!), υπέκυψα στον γλυκό πειρασμό ενός πολυήμερου ορεινού trekking στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης και στο Παρθένο Δάσος του Φρακτού.

Μα… γλυκός πειρασμός; Πράγματι. Ένα ορεινό trekking στο Παρθένο Δάσος Φρακτού είναι για τους ορειβάτες ότι και η σοκολάτα για τα μικρά παιδιά.

Μα καλά, τι το ιδιαίτερο έχει το Παρθένο Δάσος του Φρακτού; Ψιλοπράγματα. Πρόκειται για ένα πλήρες δασικό τοπίο, ένα μοναδικό μνημείο της φύσης μεγάλης επιστημονικής αξίας, με πελώριο ύψος δέντρων, πλούσια βλάστηση με μεγάλη ποικιλία αείφυλλων και φυλλοβόλων, κωνοφόρων και πλατύφυλλων με πολλές αποχρώσεις του πράσινου, που το φθινόπωρο σχηματίζονται εντυπωσιακοί χρωματισμοί, ένας συνδυασμός γεωλογικών και υδάτινων σχηματισμών.

Είναι το μοναδικό Παρθένο Δάσος της Ελλάδας και ένα από τα σπουδαιότερα στο είδος του στην Ευρώπη. Μήπως θέλετε κι άλλα;

Το Παρθένο Δάσος του Φρακτού βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας, κάτω από την ψηλότερη κορυφή (Δελημπόσκα) της Κεντρικής Ροδόπης στα 1.953 μ.

Την ονομασία του την οφείλει στο γεγονός ότι όλη η περιοχή είναι μια λεκάνη φραγμένη με κορυφογραμμές με μία μόνο διέξοδο στο νότιο και χαμηλότερο σημείο της και την παρθένα ομορφιά του στον χαρακτηρισμό του ως στρατιωτικής ζώνης για πολλά χρόνια.

Η εξέλιξη του δάσους ακολούθησε τους κανόνες της φύσης και δεν διαταράχθηκε από τον άνθρωπο -η παρουσία του οποίου περιορίστηκε σε τέτοιο βαθμό που να μην επιδράσει στο δασικό οικοσύστημα- εδώ και τουλάχιστον 500 χρόνια.

Η έκταση των 5.500 στρεμμάτων καταγράφηκε ως παρθένο δάσος το 1979 και το 1980 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Από τότε μέχρι σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς απόλυτης προστασίας και δεν επιτρέπεται καμία ανθρώπινη δραστηριότητα παρά μόνο η επιστημονική έρευνα.

Η επιστημονική αξία του παρθένου δάσους για τη μελέτη και έρευνα της φυσικής αναγέννησης και εξέλιξης της δομής του δάσους, κάτω από εντελώς φυσικές συνθήκες είναι πραγματικά ανυπολόγιστη και παρουσιάζει πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον.

Περιφερειακά του παρθένου δάσους υπάρχει μια ευρύτερη προστατευτική ζώνη που μαζί με αυτό ονομάζεται δάσος Φρακτού.

Στην περιφερειακή ζώνη το δάσος προσομοιάζει με τα δάση της Κεντρικής Ροδόπης και βρίσκεται σε καθεστώς μερικής προστασίας, καθώς απαγορεύεται η βοσκή και η θήρα, ενώ επιτρέπεται η ξυλοπαραγωγή και η δασική αναψυχή.

Λειτουργικό κέντρο του δάσους είναι το δασικό εργοτάξιο Φρακτού που βρίσκεται 8,5 χλμ. πριν από το παρθένο.

Στο δάσος συνυπάρχουν διάφορα είδη πλατύφυλλων και κωνοφόρων από μικρές ηλικίες και ύψη μέχρι και γηρασμένα ή ξερά δέντρα μεγάλου ύψους.

Η ορατότητα είναι μικρή εξαιτίας της πυκνής βλάστησης, ενώ είναι αδιάβατο λόγω των κατακείμενων δέντρων.

Το δάσος είναι μικτό από οξυές, δασικές πεύκες (κόκκινη πεύκη), μαύρες πεύκες και ερυθρελάτες, ένα σπάνιο δέντρο στην Ελλάδα που φυτρώνει μόνο στη Ροδόπη και ξεχωρίζει από το φύλλωμά του που σχηματίζει “κουρτίνες” και τα κουκουνάρια του γέρνουν προς τα κάτω, υβριδογενείς ελάτες, σφενδάμους, γαύρους, φλαμουριές κ.α.

Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτες σημύδες, δέντρο επίσης σπάνιο και μοναδικό στοιχείο της περιοχής που μοιάζει με τη λεύκα.

Η ερυθρελάτη και η δασική πεύκη (καθώς και άλλα είδη) δίνουν στην περιοχή χαρακτήρα μεσευρωπαϊκού τοπίου.

Τέλος, η ύπαρξη άγριων καρποφόρων δέντρων και θάμνων, καθώς και το πλήθος των αγριολούλουδων συμπληρώνουν το τοπίο με την ανάλογη αισθητική.

Η πανίδα που εμφανίζεται στο Φρακτό είναι πλούσια σε είδη και σε αριθμούς. Η περιοχή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα, με την εμφάνιση όλων σχεδόν των ειδών που ζουν στα ελληνικά βουνά.

Το μεγάλο υψομετρικό εύρος του δάσους, που από τα 780 μ. διαμέσου πυκνοδασωμένων πλαγιών καταλήγει στο Παρθένο Δάσος στα 1.953 μ., σε συνδυασμό με την εμφάνιση χαραδρών, ορθοπλαγιών και λιβαδικών εκτάσεων (ανώτερη υψομετρική ζώνη), δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη συνύπαρξη πολυάριθμων ειδών.

Στο σύμπλεγμα Φρακτού αναπαράγονται περισσότερα από 32 είδη θηλαστικών, μεταξύ των οποίων η καφέ αρκούδα, το ζαρκάδι, το ελάφι, ο λύκος, το αγριόγιδο, η αγριόγατα, ο αγριόχοιρος και τελευταία σύμφωνα με μαρτυρίες έχει θεαθεί και λύγκας.

Από την ορνιθοπανίδα αξίζει να σημειωθεί η παρουσία του αγριόκουρκου, της αγριόκοτας, του καρυδοσπάστη, του χρυσαετού και του κραυγαετού.

Είναι προφανές ότι η πανίδα αυτή ζει και μετακινείται σε ολόκληρο το δάσος Φρακτού. Η πιθανότητα συνάντησης με κάποιο άγριο ζώο μέσα στο δάσος είναι μεγάλη, καθώς βρίσκονται σε μεγάλους πληθυσμούς και δεν φοβούνται την παρουσία του ανθρώπου, αφού δεν έχουν συνηθίσει σε ανθρώπινες οχλήσεις.

Από αισθητική άποψη το παρθένο δάσος του Φρακτού διακρίνεται για την χαρακτηριστική και μοναδική ομορφιά του.

Οι έντονοι γεωλογικοί σχηματισμοί στο κεντρικό τμήμα της περιοχής, μαζί με τις πολλές σάρες δίνουν μια τραχύτητα και αγριάδα στο χώρο που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα δασικά τοπία.

Αφετηρία όλων των πεζοπορικών εξορμήσεων στο Παρθένο Δάσος του Φρακτού αποτελεί το χωριό Παρανέστι του νομού Δράμας.

Το χωριό, όπως μαρτυρά και το όνομά του, είναι χτισμένο δίπλα στις όχθες του ποταμού Νέστου, σε υψόμετρο 150 μ. και απέχει 715 χλμ. από την Αθήνα, 192 χλμ. από τη Θεσσαλονική και 42 χλμ. από τη Δράμα.

Κατά το πέρασμά σας από το χωριό μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.

Στον εκθεσιακό του χώρο θα ενημερωθείτε για τη βιολογική και γεωλογική ποικιλότητα της περιοχής (Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Σάββατο 08:00-14:30 και Κυριακή 11:00-14:30).

Από το Παρανέστι ξεκινά ασφαλτοστρωμένος δρόμος που φεύγει βόρεια με κατεύθυνση το Φρακτό.

Μην ξεχάσετε να φουλάρετε βενζίνη στο Παρανέστι γιατί μετά δεν υπάρχει άλλο βενζινάδικο στην περιοχή.

Μετά από 10 χλμ. πορείας με αρκετά στροφιλίκια πάνω στα βουνά φτάνουμε στο φράγμα του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Πλατανόβρυσης.

Η τεχνητή λίμνη που έχει σχηματιστεί δημιουργεί ένα ειδυλλιακό τοπίο, δίνοντάς μας μια πρώτη γεύση του τι θα επακολουθήσει.

Από εκεί ο δρόμος ακολουθεί αντίστροφα τη ροή του Διαβολορέματος (συνέχεια του Φρασινού ρέματος) που τροφοδοτεί τη λίμνη και μετά από 25 χλμ. φτάνουμε στα Θερμιά (600 μ.) με τις ιαματικές τους πηγές.

Τα Θερμιά είναι μια ιδιότυπη τσίγκινη παραγκούπολη, που όμοιά της μόνο στις φαβέλες της Βραζιλίας μπορεί να δει κανείς.

Εδώ τελειώνει και η άσφαλτος και αρχίζει βατός χωματόδρομος. Πάντως οι οδηγοί συμβατικών αυτοκινήτων θα πρέπει να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή κατά την οδήγηση μιας και σε αρκετά σημεία ο νεροφαγωμένος χωματόδρομος κρύβει εκπλήξεις που μπορεί να αποδειχθούν δυσάρεστες.

6 χλμ. μετά τα Θερμιά φτάνουμε σε χαρακτηριστική διασταύρωση (θέση “Ζήτα”), που χρωστάει το όνομά της στο σχήμα που έχει.

Αριστερά ο δρόμος πηγαίνει στο Δάσος της Ελατιάς ή Καρά Ντερέ και δεξιά στο Φρακτό ή Ζαγκραντένια.

Το τοπίο αρχίζει να αλλάζει δραματικά. Τα δρυοδάση παραχωρούν σταδιακά τη θέση τους σε δάση μαύρης Πεύκης, που συνεχίζουν σχεδόν μέχρι τη θέση “Αυχένας” του Δάσους του Φρακτού, όπου φτάσαμε μετά από 13 χλμ.

Εδώ υπάρχει μπάρα της Δασικής Υπηρεσίας και δασικό φυλάκιο. Ύστερα από 2 χλμ. περίπου ο δρόμος καταλήγει στο δασικό εργοτάξιο του Φρακτού (1.300 μ.), όπου κανείς έχοντας πάρει άδεια από το Δασαρχείο Δράμας μπορεί να διανυκτερεύσει.

Πρέπει να αναφερθεί ότι οι επισκέπτες πρέπει να έχουν πάρει άδεια από το Δασαρχείο για την επίσκεψή τους στο δάσος, μείνουν δε μείνουν στο εργοτάξιο. Αυτό ισχύει για την περίοδο από 1 Ιουλίου έως 30 Νοεμβρίου.

Χρησιμοποιώντας ως ορμητήριο το δασικό εργοτάξιο ξεχυθήκαμε να απολαύσουμε τα μαγικά τοπία της περιοχής.

Πρώτος σταθμός του οδοιπορικού μας οι καταρράκτες του Αχλαδορέματος και η περιοχή του Αχλαδοχωρίου (Κρουσόβου).

Η προσέγγιση στην είσοδο του μονοπατιού που θα μας οδηγήσει στους καταρράκτες μπορεί να γίνει είτε οδικώς είτε με τα πόδια.

Από το εργοτάξιο παίρνουμε τον κατηφορικό δρόμο για το παρθένο δάσος. Σε χίλια μέτρα συναντάμε διασταύρωση με πινακίδες πληροφόρησης και μπάρα στον ένα κλάδο. Εμείς στρίβουμε αριστερά σε μονοπάτι.

Το μονοπάτι κινείται σε πανέμορφο δάσος από πανύψηλα πεύκα και συστάδες σημύδας. Σε μισή ώρα καταλήγουμε στο Τζάκι ρέμα όπου φτάνει και ο δρόμος που αφήσαμε παραπάνω.

Συνεχίζουμε στο δρόμο, περνάμε από κιόσκι με θέα και κατηφορίζουμε για να συναντήσουμε το Αχλαδόρεμα.

Περνάμε το ρέμα και συνεχίζουμε στο δρόμο για να φτάσουμε σε δεξιά στροφή. Στο σημείο αυτό υπάρχει μικρό σπιτάκι και πινακίδες προς τους καταρράκτες.

Οι καταρράκτες είναι τρεις και βρίσκονται αρκετά κοντά στο άβατο του παρθένου δάσους.

Ακολουθούμε πια το ευδιάκριτο και καλοσηματοδοτημένο μονοπάτι μέσα στο πυκνό και βαθύσκιωτο δάσος. Μετά από 300 μ. συναντάμε τον πρώτο καταρράκτη ύψους 7 μ.

Συνεχίζουμε για να συναντήσουμε διασταύρωση μονοπατιών. Δεξιά στρίβει για τα ερείπια του Αχλαδοχωρίου (σε όλες τις διασταυρώσεις υπάρχουν πινακίδες), αλλά εμείς συνεχίζουμε ίσια επάνω για τον δεύτερο καταρράκτη ύψους 18 μ.

Για τον τρίτο και πιο εντυπωσιακό καταρράκτη ύψους 70 μ. χρειάζεται λίγο μεγαλύτερη προσπάθεια, αφού το μονοπάτι είναι ανηφορικό και επίπονο, ενώ θέλει να δείξουμε προσοχή στις επικλινείς και γλιστερές σάρες που υπάρχουν στο τελευταίο κομμάτι της προσέγγισης στον καταρράκτη, τον οποίο μπορούμε να θαυμάσουμε μόνο από απόσταση.

Αφού απολαύσουμε τη θέα και του τρίτου καταρράκτη επιστρέφουμε από τα ίδια στην αρχή του μονοπατιού με το ξύλινο σπιτάκι.

Εναλλακτικά, επιστρέφοντας στρίβουμε αριστερά στη διασταύρωση που προαναφέραμε για τα ερείπια του Αχλαδοχωρίου.

Το μονοπάτι τραβερσάρει μια πλαγιά και αφού περάσουμε τα ερείπια κατηφορίζουμε και καταλήγουμε σε χωματόδρομο.

Ακολουθούμε το χωματόδρομο προς τα δεξιά για να βγούμε σε πλάτωμα με βρύση και κιόσκι με υπέροχη θέα. Συνεχίζοντας τον χωματόδρομο καταλήγουμε και πάλι στο ξύλινο σπιτάκι.

Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά την πορεία μας στο μονοπάτι των καταρρακτών του Αχλαδορέματος, συναντάμε κάνω σε δέντρα κίτρινες ταμπέλες της τοπικής Δασικής Υπηρεσίας με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το είδος του δέντρου, την περίοδο που ευδοκιμεί και αρκετά άλλα στοιχεία.

Επίσης υπάρχουν άλλοι δύο περιοδικοί καταρράκτες ύψους 40 μ. και 80 μ. των οποίων η προσέγγιση είναι δύσκολη αλλά και αδύνατη για τους κοινούς θνητούς γιατί, αν δεν κάνω λάθος, βρίσκονται στον πυρήνα του παρθένου δάσους.

Χάρτης της διαδρομής στους καταρράκτες του Αχλαδορέματος

Δεύτερος σταθμός στο οδοιπορικό μας η διάσχιση του εντυπωσιακού Φαρασινού ρέματος.

Η πορεία ξεκινάει από τη θέση “Πικ-Νικ”, ένα σημείο του δασικού δρόμου που συνδέει το δασικό εργοτάξιο με τους καταρράκτες του Αχλαδορέματος.

Το Φαρασινό ρέμα, η φυσική συνέχεια του Αχλαδορέματος καταλήγει στο Διαβολόρεμα, το οποίο είναι παραπόταμος του Νέστου.

Η διαδρομή, που αποτελεί τμήμα του Rodopi Ultra Trail, κινείται σε ένα περίφημο μονοπάτι με πλήρη σηματοδότηση.

Ως παλιό καλντερίμι θα το χαρακτήριζα, που το διέσχιζαν οι κάτοικοι στο παρελθόν κατά τις μετακινήσεις τους στα διάσπαρτα χωριά της περιοχής.

Από τα πρώτα μέτρα της πορείας η μαγεία του τοπίου μας μαγνητίζει. Κινούμαστε στα αριστερά του ρέματος, μέσα σε ένα πυκνό δάσος από οξυές, σφενδάμους, γαύρους, σημύδες, σκλήθρα κ.α., τραβερσάροντας συχνά-πυκνά τις πλαγιές της ρεματιάς, τις οποίες χαρακώνουν μικρές ρεματιές.

Μετά από πορεία 3 ωρών περίπου φτάνουμε στο περίφημο μονότοξο γεφύρι του Φαρασινού, από τα πιο πολυφωτογραφημένα σημεία της περιοχής.

Λίγο πιο κάτω από το γεφύρι ξεπροβάλλει η κοίτη του Αετορέματος, το οποίο χύνεται στο Φαρασινό.

Περνάμε το πέτρινο γεφύρι και πλέον κινούμαστε πάνω στο παλιό καλντερίμι στα δεξιά του ρέματος.

Στην πορεία μας συναντάμε διάφορα ερειπωμένα κτίσματα και πεζούλες, απομεινάρια του εγκαταλειμμένου χωριού Φαρασινό.

Δυο ώρες μετά το γεφύρι συναντάμε στα δεξιά μας χαρακτηριστικό ερειπωμένο σπίτι και λίγο πιο κάτω ξεκινάει χωματόδρομος.

Άλλες 2-2,5 ώρες πορείας , σε ανοικτό πια πεδίο και με αρκετή ζέστη βγαίνουμε στην άσφαλτο που συνδέει το Παρανέστι με τα Θερμιά, στο σημείο που συναντιούνται το Διαβολόρεμα με τη Χαράδρα των Θερμιών.

Οι μαγικές εικόνες ενός πολυποίκιλου τοπίου με εντυπωσιακούς καταρράκτες, φιδωτά ρέματα και οργιώδη βλάστηση θα μείνουν χαραγμένες ανεξίτηλα στη μνήμη μας, παρακαταθήκη των αναμνήσεων του μέλλοντος.

Όμως το οδοιπορικό μας στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης δεν σταματά εδώ. Ανασύσταξη και πορεία για το Δάσος της Ελατιάς…

Χάρτης της διαδρομής του Φαρασινού ρέματος