Στα βουνά γεννιόμαστε, στα βουνά πεθαίνουμε
Πίσω από το καπνό της καύσης του κέδρου κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερης καθαγιαστικής θρησκευτικής τελετής, ένα εκφραστικό χαμογελαστό πρόσωπο, λίγο ντροπαλό, αλλά πάντα φιλικό, είναι έτοιμο να βοηθήσει και να διακινδυνεύσει τη ζωή του για μας.
Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε σκιαγραφίσει στο μυαλό μας για τους Sherpas.
Οι Sherpas, οι άνθρωποι από την Ανατολή, είναι ένας λαός που κατοικεί στην πιο ορεινή περιοχή του Νεπάλ.
Είναι γνωστοί στη διεθνή ορειβατική και αναρριχητική κοινότητα για την αντοχή τους, την εξειδίκευση και την εμπειρία τους στα πολύ μεγάλα υψόμετρα.
Εικάζεται ότι μέρος της ορειβατικής ικανότητας των Sherpas είναι αποτέλεσμα της γενετικής προσαρμογής τους να ζουν σε μεγάλα υψόμετρα.
Οι Sherpas θεωρούνται υψηλού επιπέδου ορειβάτες και άριστοι γνώστες των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής τους.
Η προσφορά τους ήταν εξαιρετικά πολύτιμη κατά τη διάρκεια των πρώτων εξερευνήσεων στα Ιμαλάια, χρησιμεύοντας ως οδηγοί στα ακραία υψόμετρα των κορυφών και των περασμάτων στην περιοχή, και ιδιαίτερα για τις ορειβατικές αποστολές στο Everest.
Σήμερα, ο όρος Sherpa χρησιμοποιείται συχνά από τους ξένους όταν αναφέρονται σχεδόν σε κάθε οδηγό ή βαστάζο, ανεξάρτητα από την εθνικότητά του.
Η διαδρομή ήταν μακριά και δύσκολη. Από έναν χαμάλη των βουνών, από έναν βαστάζο, σε έναν παρασημοφορημένο ήρωα που γυρίζει όλο τον κόσμο με αεροπλάνο και διηγείται τα κατορθώματά του.
Αυτό είπε ο Tenzing Norgay όταν ρωτήθηκε για την ανάβασή του στο Everest. Όταν ξεκίνησαν οι ορειβατικές αποστολές στα Ιμαλάια, οι Sherpas δεν είχαν ιδέα από ορειβασία, και ξαφνικά από τους ανθρώπους που απλά ήταν γενετικά ανθεκτικοί στο μεγάλο υψόμετρο, μετατράπηκαν σε διεθνείς οδηγούς βουνού 100 χρόνια αργότερα.
Οι Sherpas σέβονται τα βουνά. Αποκαλούν το Everest “Chomolungma”, που σημαίνει “Θεά Μητέρα της Γης”. Το όρος Makalu είναι το ιερό βουνό της θεότητας Shankar (Shiva).
Ανεβαίνουν στα βουνά, αλλά γι’ αυτούς είναι ένα τόπος ιερός. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά στον τρόπο που προσεγγίζουν τα βουνά σε σχέση με τους ξένους ορειβάτες, που τα αντιμετωπίζουν ως μια ακόμη ευκαιρία για να δοκιμάσουν τα όρια αντοχής του οργανισμού τους.
Παρά το γεγονός ότι είναι οι καλύτεροι στο χώρο, οι Sherpas δεν έχουν κερδίσει το σεβασμό που τους αξίζει, ούτε τα ανάλογα χρήματα σε σχέση με τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν, και η ιστορία είναι ο πιο αδιάψευστος μάρτυρας.
Ο Tenzing Norgay και ο Edmund Hillary ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που έφτασαν στην κορυφή της γης.
Κανείς δεν γνωρίζει ποιος από τους δυο έφτασε πρώτος, ενώ ο John Hunt -αρχηγός της αποστολής “Everest 1953”- είχε δηλώσει στον Τύπο ότι έφτασαν μαζί στην κορυφή, σαν ομάδα. Παρόλα αυτά, ο Tenzing παρέμεινε ο Tenzing Norgay, ενώ ο Edmund έγινε ο Sir Edmund Hillary.
Τόσο στο παρελθόν, όσο και σήμερα, οι Sherpas δεν έχουν κερδίσει την αναγνώριση που τους αξίζει.
Αντιμετωπίστηκαν ως εργάτες που ήταν διαθέσιμοι να παρέχουν τις καλύτερες υπηρεσίες προς τους πελάτες των εμπορικών αποστολών.
Η Κυβέρνηση, επίσης, ανέκαθεν επωφελούνταν από την εργασία τους, και ποτέ δεν τους αντάμειψε ανάλογα. Όλα αυτά είχαν ως συνέπεια οι νεαροί Sherpas να γίνουν επιθετικοί και αυθάδεις.
Η τουριστική βιομηχανία του Νεπάλ έχει ετήσιο τζίρο $360 εκ., κι όταν η Κυβέρνηση δίνει στις οικογένειες γύρω στα $400, τα οποία δεν είναι αρκετά ούτε για να καλύψουν τα έξοδα της κηδείας, τότε γρήγορα η θλίψη μετατρέπεται σε οργή.
Στις 18 Απριλίου 2014, οι σεράκ στο “Δυτικό Σπιρούνι” του Everest έπεσαν προκαλώντας μια τεράστια χιονοστιβάδα που παρέσειρε και έθαψε 16 Νεπαλέζους οδηγούς στον παγετώνα Khumbu.
Στις 06:45 τοπική ώρα, μια τεράστια χιονοστιβάδα συγκλόνισε τη νότια πλευρά του Everest, σε υψόμετρο 5.800 μέτρων.
Είκοσι πέντε άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους Sherpas οδηγοί, παρασύρθηκαν από τη χιονοστιβάδα.
Η ομάδα φιξάριζε σχοινιά και προετοίμαζε τη διαδρομή του South Col για τους πελάτες των εμπορικών αποστολών της επερχόμενης ορειβατικής σεζόν.
Δεκαέξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Δεκατρείς σοροί είχαν ανασυρθεί μέχρι τις 20 Απριλίου, οπότε οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σταμάτησαν λόγω “του πολύ μεγάλου κινδύνου”.
Τρεις άνθρωποι εξακολουθούν να είναι θαμμένοι σε βάθος 80 με 100 μέτρα μέσα στο χιόνι και τον πάγο.
Μετά τις 18 Απριλίου 2014, την πιο μαύρη ημέρα στην ιστορία του Everest, οι Sherpas αποφάσισαν να απαρνηθούν τα οικονομικά οφέλη από την εργασία τους στο βουνό, και η ορειβατική σεζόν τέλειωσε πριν ακόμη ξεκινήσει.
Η κίνηση αυτή έγινε ως ένδειξη σεβασμού προς τους συναδέλφους και συμπατριώτες τους που χάθηκαν τόσο άδικα.
Πριν την ορειβασία καλλιεργούσαν πατάτες για να επιβιώσουν. Οι Sherpas δεν έχουν πολλές ευκαιρίες για να βγάλουν τα προς το ζην.
Όλοι τους χρειάζονται χρήματα, κι έτσι συνεχίζουν ν’ ανεβαίνουν στα βουνά προσποιούμενοι ότι είναι ασφαλές.
Ένας οδηγός Sherpa βγάζει μέχρι και $5.000 σε μια ορειβατική σεζόν διάρκειας δύο μηνών, δηλαδή 10 φορές παραπάνω από τον μέσο ετήσιο μισθό της πλειοψηφίας των συμπατριωτών τους.
Αλλά σε σύγκριση με τους εργοδότες τους, ρισκάρουν πάρα πολλά. Κάθε πελάτης χρεώνεται μέχρι και $100.000 από τις εταιρείες, και μόνο μερικά ψίχουλα φτάνουν στα χέρια αυτών που κάνουν όλη τη “βρώμικη” δουλειά.
Σήμερα, στην εποχή του Facebook, οι Sherpas βλέπουν τα ποσά με τα οποία αμοίβονται οι ξένοι οδηγοί βουνού, όταν την ίδια στιγμή αυτοί είναι που αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι της δουλείας.
Χωρίς αυτούς καμία ανάβαση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, και ζητούν τις ίδιες οικονομικές απολαβές.
Ο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων στο Everest συμβαίνει στον περιβόητο παγετώνα Khumbu, αυτό το κινούμενο ποτάμι πάγου.
Ένας ορειβάτης θα χρειαστεί να τον διασχίσει δυο ή τρεις φορές κατά τη διάρκεια ολόκληρης της αποστολής στο Everest, αλλά οι Sherpas θα χρειαστεί να τον περάσουν περίπου 30 φορές κάθε σεζόν.
Δεκάδες έχουν πεθάνει και πολλοί άλλοι έχουν τραυματιστεί, αλλά οι Sherpas ακόμη δεν έχουν βρει ικανοποίηση σε πολλά από τα αιτήματά τους.
Τελικά, μετά την απεργία του 2014, έγιναν κάποιες αλλαγές στον τομέα της ασφαλιστικής τους κάλυψης και στη βελτίωση των μισθών τους. Είναι όμως αρκετά;