Η Ηλικία και το Υψόμετρο

Όλοι όσοι ασχολούμαστε με τα αθλήματα του βουνού, κάποια μέρα αναρωτιόμαστε μέχρι ποια ηλικία θα μπορούμε να κάνουμε ορειβασία, αναρρίχηση, σκι ή πεζοπορία στα βουνά που αγαπάμε.

Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι κάνουν δύσκολα και απαιτητικά σπορ ακόμη και στα εβδομήντα τους χρόνια.

Αλλά τι γίνεται με το υψόμετρο; Όλοι γνωρίζουμε ότι ο αέρας γίνεται πιο αραιός όσο ανεβαίνουμε ψηλότερα. Πόσο επιδρά αυτό επάνω μας καθώς αυξάνεται η ηλικία;

Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται μια συνεχή παροχή οξυγόνου για να διατηρηθεί στη ζωή.

Ένα εκλεπτυσμένο σύνολο λειτουργιών καθορίζει τη συνεχή αυτή παροχή οξυγόνου στον άνθρωπο.

Καθώς εισπνέουμε αέρα, το οξυγόνο που περιέχεται σε αυτόν, διαχέεται στο αίμα μέσω των πνευμόνων.

Ακολούθως, το οξυγονωμένο αίμα ωθείται από την καρδία στις αρτηρίες και από εκεί φτάνει ως τα πιο μικροσκοπικά τριχοειδή αγγεία, απ’ όπου τα κύτταρα εφοδιάζονται με οξυγόνο, ενώ το διοξείδιο του άνθρακα διοχετεύεται πίσω στο αίμα.

Κατόπιν το αίμα επιστρέφει στους πνεύμονες απ’ όπου αποβάλλεται το διοξείδιο του άνθρακα και η όλη διαδικασία ξαναρχίζει.

Όλο αυτό το σύστημα οξυγόνωσης είναι ένα τέλειο σύστημα μεταφοράς, σχεδιασμένο έτσι ώστε να μας κρατά ζωντανούς και λειτουργικούς κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Καθώς όμως μεγαλώνουμε πολλές από αυτές τις λειτουργίες εξασθενούν και όλο αυτό το σύστημα οξυγόνωσης υπόκειται σε φθορές καθώς κάθε του τμήμα επηρεάζεται από το χρόνο.

Καθώς αυξάνεται η ηλικία, η αναπνοή δεν είναι το ίδιο καλή όπως παλιότερα, τα πνευμόνια γίνονται πιο δύσκαμπτα με αποτέλεσμα το οξυγόνο να μην διαχέεται τόσο εύκολα από τον αέρα στο αίμα, η καρδιά δεν μπορεί να κτυπά τόσο γρήγορα όπως παλιότερα, και συχνά οι μυς δεν αιματώνονται αρκετά καθώς οι αρτηρίες στενεύουν με συνέπεια αυτοί να χάνουν τη ζωηρότητά τους και να εξασθενούν.

Επίσης, ο εγκέφαλος δεν οξυγονώνεται το ίδιο καλά, με αποτέλεσμα η κρίση να ελαττώνεται, η μνήμη να χειροτερεύει και τα αντανακλαστικά να μειώνονται.

Φυσικά, όλα αυτά δε συμβαίνουν στην ίδια ηλικία για τον καθένα. Άλλοι γερνάνε γρηγορότερα και άλλοι πιο αργά.

Αλλά για όλους θα φθάσει μια στιγμή στην οποία δε θα είναι δυνατόν να κάνουν ό,τι επιθυμούν.

Αν και όλα αυτά φαίνονται απογοητευτικά για όσους αγαπάνε το βουνό και θέλουν να το απολαμβάνουν ακόμη και σε μεγάλη ηλικία, δύο τελευταίες έρευνες σχετικές με την ηλικία και το υψόμετρο δίνουν καλά νέα.

Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες, στο μέσο υψόμετρο, αντέχουν τουλάχιστον το ίδιο καλά, και ίσως καλύτερα από ότι οι νέοι.

Οι έρευνες έδειξαν ότι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι δεν παρουσίασαν συμπτώματα της οξείας νόσου του βουνών σε μεγάλη συχνότητα ή ένταση, και μπορούν να πεζοπορούν και να κάνουν σκι αρκετά καλά μέχρι και σε υψόμετρο 3.000 μέτρων.

Αυτό αποδεικνύεται επίσης και από μια άλλη έρευνα που είχε γίνει στα χιονοδρομικά κέντρα, η οποία κατέγραψε όλα τα περιστατικά στα οποία σκιέρ παθαίνουν την οξεία νόσο του βουνών.

Ακολούθως, τα περιστατικά αυτά ταξινομήθηκαν βάσει της ηλικίας των σκιέρ και παρατηρήθηκε ότι τα αυτά μειώνονται ελαφρώς καθώς η ηλικία αυξάνεται.

Μια άλλη έρευνα έγινε σε μια ομάδα 450 ατόμων, αποτελούμενη από άνδρες και γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας 70 χρόνων, στο Vail του Κολοράντο των Ηνωμένων Πολιτειών, σε υψόμετρο 2.600 μ.

Τα άτομα της ομάδας αυτής υποβλήθηκαν σε ειδικές εξετάσεις που αφορούσαν τη λειτουργία των πνευμόνων και τη δραστηριότητα της καρδιάς.

Αν και τα μισά από τα άτομα αυτά είχαν κάποιο πρόβλημα υγείας σχετικά με την καρδιά ή με τους πνεύμονες (έμφραγμα μυοκαρδίου, bypass, βρογχίτιδα, αρτηριοσκλήρυνση, μεγάλη πίεση του αίματος, εμφύσημα, κ.λπ.), καμία εξέταση δεν έδειξε ότι το υψόμετρο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των ατόμων αυτών.

Η έρευνα αυτή, πραγματοποιήθηκε ως εξής:

Δύο μήνες πριν έλθει η ομάδα στο Vail, ταχυδρομήθηκε σε όλα τα άτομα ένα ερωτηματολόγιο. Στο ερωτηματολόγιο αυτό, τους ζητούσαν να απαντήσουν αν είχαν στο παρελθόν ή αν αντιμετωπίζουν τώρα κάποιο πρόβλημα υγείας και ποιο είναι αυτό.

Επίσης, τους ζητήθηκε να αναφέρουν αν ασχολούνται με κάποιες δραστηριότητες και ποιες είναι αυτές και αν έχουν κάποιο χόμπι ή ενδιαφέροντα και ποια είναι αυτά.

Με την άφιξή τους στο Vail, αρχικά αυξήθηκε σε όλους η πίεση του αίματος αλλά κατόπιν αυτή έπεσε στα φυσιολογικά επίπεδα.

Ακόμη και τα άτομα τα οποία είχαν μεγάλη πίεση αίματος δεν έδειξαν να έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα με το υψόμετρο.

Ακολούθως, έγινε μια τυχαία επιλογή 250 ατόμων από όλη την ομάδα, στα οποία τους ζητήθηκε να περιγράφουν κάθε μέρα σε ένα σημειωματάριο, τυχόν σημάδια ή συμπτώματα της οξείας νόσου του βουνών.

Κατόπιν εξετάζονταν ένας-ένας χωριστά την ίδια ώρα της ημέρας, στον ίδιο σταθμό και από το ίδιο ιατρικό προσωπικό ως εξής:

Κάθε άτομο ξάπλωνε ανάσκελα σε ένα κρεβάτι του σταθμού και για είκοσι λεπτά της ώρας του μετρούσαν το καρδιακό παλμό, την πίεση του αίματος και το οξυγόνο που υπήρχε στο αίμα (πρόσληψη οξυγόνου).

Κατόπιν, το άτομο σηκωνόταν από το κρεβάτι και του έκαναν ηλεκτροκαρδιογράφημα και εξέταζαν την πνευμονική του λειτουργία.

Όλα τα δεδομένα καταχωρήθηκαν σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και έγινε μία στατιστική επεξεργασία και ανάλυση αυτών.

Τα αποτελέσματα που εξήχθησαν έδειξαν ότι τα άτομα ηλικίας από 65 έως 83 ετών, ακόμη και αυτά που αντιμετώπιζαν κάποιο πρόβλημα υγείας, είχαν καλύτερη ανοχή στο μέσο υψόμετρο, από ό,τι αναμενόταν.

Από όλα τα άτομα της ομάδας μόνο το 16% εμφάνισαν κάποια συμπτώματα της νόσου των βουνών και αυτά σε ήπια μορφή.

Αν και τα αποτελέσματα αυτά είναι ενθαρρυντικά για τα ηλικιωμένα άτομα, αυτό δε σημαίνει ότι μπορούν να πάνε όπου επιθυμούν.

Το γήρας εξασθενίζει με ανελέητο τρόπο όλα τα μέρη του συστήματος μεταφοράς οξυγόνου στο ανθρώπινο σώμα.

Ακόμη και οι ορειβάτες με μεγάλη εμπειρία και καλή φυσική κατάσταση, οι οποίοι όμως έχουν μεγάλη ηλικία, πιθανόν δε θα πρέπει να ανέβουν πάνω από 3.000 μ. – αν και υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις.

Γνωρίζουμε ότι το 25% των ανθρώπων όλων των ηλικιών που έχουν ανέβει σε μεγάλο υψόμετρο είχαν συμπτώματα της οξείας νόσου των βουνών, και μερικοί μάλιστα σε πολύ σοβαρή μορφή.

Επίσης είναι γνωστό ότι ο καθένας, ανεξαρτήτου ηλικίας, μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του, ακόμη και σε μέσο υψόμετρο, αν ανέβει γρήγορα και αγνοήσει τα προειδοποιητικά σημάδια της νόσου των βουνών.

Τέλος, η μελέτη αυτή έδειξε ότι η ηλικία από μόνη της δεν περιορίζει ένα άτομο από το να κάνει σκι ή να ανέβει σε ένα μέσο υψόμετρο με μέτριο ρυθμό.

Επίσης, έδειξε ότι, δεν είναι απαγορευτικό να ανέβουν σε ένα μέσο υψόμετρο ακόμη και αυτοί που είχαν πάθει κάποιο έμφραγμα ή είχαν κάποιο πρόβλημα στους πνεύμονές τους.

Τα άτομα αυτά καλό θα ήταν να συμβουλευτούν πρώτα ένα γιατρό ο οποίος να γνωρίζει καλά τις επιδράσεις του υψομέτρου στον ανθρώπινο οργανισμό.

Πρόσφατα ένα γιατρός ορειβάτης είπε το εξής: “Ανεβαίνοντας στα βουνά είτε για να κάνεις ορεινή πεζοπορία, είτε διάσχιση με τα σκι, είναι ένα ασφαλές εγχείρημα από τη στιγμή που πιστεύεις ότι μπορείς να το κάνεις”.

Πηγή
American Alpine Journal No.68, Vol 36, 1994 (Μετάφραση: Χριστόφορος Κουνάδης)