Άνω Πορόια Σερρών
Τα Άνω Πορόια είναι μεγάλος οικισμός του νομού Σερρών της Μακεδονίας και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 380 μέτρων, στις νότιες υπώρειες του όρους Μπέλλες, αγναντεύοντας την λίμνη Κερκίνη.
Ο οικισμός διατηρεί τα χαρακτηριστικά της Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής που έφεραν οι βλαχόφωνοι Έλληνες από την Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία μαζί με τα ήθη και έθιμά τους, τα οποία «παντρεύτηκαν» άψογα αργότερα με την εγκατάσταση μικρασιατών προσφύγων στα 1922.
Ονομασία
Σχετικά με την ετυμολογία της ονομασίας του χωριού, υπάρχουν αρκετές εκδοχές: πολλαί ροιαί (ροδιές), πόρος (πέρασμα) + ροιαί (ροδιές), πολλή ροή, πόρος (πέρασμα) + ροή.
Όποια κι αν είναι η πραγματική ετυμολογία, η ονομασία του χωριού είναι αναμφισβήτητα ελληνικής προέλευσης.
Ιστορία
Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή των Ελλήνων της Μακεδονίας το 1913 από την ΕΣΥΕ το χωριό είχε 2.684 κατοίκους.
Επί Τουρκοκρατίας αποκαλούνταν “Μικρή Κωνσταντινούπολη”, γιατί στα Άνω Πορόια είχαν τα εξοχικά τους οι μπέηδες της περιοχής.
Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού με Ελληνικές καταβολές ήταν απόγονοι Βλάχων. Πιο συγκεκριμένα, η ιστορία αναφέρει ότι ομάδες οικογενειών κατατρεγμένων, από τη Μοσχόπολη, τα Γιάννενα, το Αργυρόκαστρο, τα Τρίκαλα, τα χωριά του Ολύμπου, της Πίνδου και του Γράμμου, όπως το Μέτσοβο, η Σαμαρίνα και η Αβδέλλα, ήταν οι πρώτοι μετανάστες που αποτέλεσαν τους πυρήνες του πληθυσμού του χωριού στις αρχές του 19ου αιώνα.
Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, οι κάτοικοι συμμετείχαν στις Ελληνικές προσπάθειες με κυριότερο αγωνιστή, τον οπλαρχηγό Εμμανουήλ Βασιλείου.
Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν – ξεριζωμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες – πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Η προοδευτική δε μίξη των προσφύγων με τους ντόπιους έδωσε νέα τροπή στο χωριό.
Η οικονομική ζωή του χωριού βασιζόταν κυρίως στην άνθηση της κτηνοτροφίας και της γεωργίας, με κύριο βάρος της δεύτερης στην καπνοκαλλιέργεια, αλλά και στην πλούσια αγορά, που την απάρτιζαν φούρνοι, μπακάλικα, τσαγκαράδικα, υφασματάδικα, ραφτάδικα, μαγειρεία, τυράδικα, κρεοπωλεία, καφενεία και κέντρα διασκέδασης. Το 1935 ηλεκτροφωτίστηκε το χωριό από αυτόνομη πετρελαιοκίνητη μονάδα.
Στο χωριό αυτό γεννήθηκε ο μαρτυρικά δολοφονηθείς από τους Ναζί λοχίας Δημήτριος Ίτσιος (προτομή του βρίσκεται στην πλατεία του χωριού) και ο ιστορικός Πέτρος Πέννας.
Τα Άνω Πορόια λόγω του ξηρού κλίματος και της ομορφιάς του φυσικού περιβάλλοντος αποτελούν πόλο έλξης των ξένων και κέντρο ψυχαγωγίας.
Αξιοθέατα είναι τα καλντερίμια των “μαχαλάδων”, το αισθητικό δάσος με τα πλατάνια και τα αγιογραφημένα ξωκλήσια του Αγίους Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου.
Με βάση την απογραφή του 2021, ο μόνιμος πληθυσμός του οικισμού ανέρχεται στους 836 κατοίκους.
