Κραμπόν και πιολέ

Όταν τα χιόνια και οι πάγοι κάνουν την εμφάνισή τους στα βουνά, τότε τα πρώτα πράγματα που πρέπει να έχουμε στο σακίδιό μας είναι τα κραμπόν και το πιολέ.

Συνήθως χρησιμοποιούνται μαζί. Το πιολέ θα σταματήσει την πτώση μας, αλλά πρώτα τα κραμπόν θα αποτρέψουν αυτήν την πτώση.

Ας γνωρίσουμε, όμως, λίγο καλύτερα αυτά τα δύο είδη ορειβατικού εξοπλισμού, που έχουν ως σκοπό να μας κάνουν τη ζωή πιο εύκολη όταν έρθουμε αντιμέτωποι με τις σκληρές χειμερινές συνθήκες του βουνού.

Τα κραμπόν

Δεν παίρνουμε μαζί μας τα κραμπόν μόνον όταν έχουμε να ανεβούμε επικλινείς παγωμένες πλαγιές ή όταν πάμε να κάνουμε παγοαναρρίχηση! Τα κραμπόν μπορεί να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε υπάρχει η πιθανότητα να γλιστρήσουμε.

Θυμάμαι μια φορά στον Παρνασσό, έβγαλα τα κραμπόν φτάνοντας στο parking του χιονοδρομικού στα Κελάρια. Κίνηση απολύτως φυσιολογική.

Αμ δε… Λίγο παρακάτω αναγκάστηκα να τα ξαναφορέσω μέχρι να φτάσω στο αυτοκίνητό μου, μιας και το οδόστρωμα ήταν παγωμένο και κινδύνευα με πτώση!!!

Ο γενικός κανόνας, λοιπόν, είναι ότι η χρήση των κραμπόν γίνεται σε κάθε περίπτωση που υπάρχει πιθανότητα ολίσθησης, προκειμένου να διασφαλιστεί η σωματική μας ακεραιότητα.

Συνήθως, το περπάτημα σε μαλακό χιόνι δεν απαιτεί τη χρήση κραμπόν. Όμως, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια απότομη πλαγιά ή με ένα πεδίο όπου το χιόνι είναι παγωμένο και σκληρό, τότε η χρήση των κραμπόν κρίνεται επιβεβλημένη.

Το βάδισμα με τα κραμπόν μπορεί να γίνεται απολύτως φυσιολογικά, αρκεί να φροντίσουμε να διευρύνουμε ελαφρώς το άνοιγμα των ποδιών μας.

Το μπουρδούκλωμα παραμονεύει, ενώ το σκίσιμο της γκέτας ή του παντελονιού ή ακόμη κι ο τραυματισμός του ποδιού μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή.

Ένα άλλο θέμα που χρειάζεται προσοχή είναι η προστασία του αστραγάλου μας από ένα επώδυνο στραμπούληγμα, ειδικά όταν περπατάμε σε μαλακό χιόνι, οπότε αναπόφευκτα το πόδι βυθίζεται και έρχεται σε επαφή με το ανώμαλο έδαφος (πέτρες, βράχια, λακούβες) που κρύβεται από κάτω.

Είδη κραμπόν

Τα κραμπόν που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά κατασκευάζονται όπως και τα πιολέ από ισχυρά κράματα αλουμινίου.

Έχουν στενόμακρο ρυθμιζόμενο με βίδες σκελετό και 12 μύτες περιφερειακά με ιδιαίτερα ενισχυμένες τις δύο μπροστινές (front point).

Ανάλογα με τον τρόπο δεσίματός τους χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: απλά, semi-fast & fast.

Απλά/Κλασσικά (δετά)
Τα κλασσικά κραμπόν δένουν με έναν ή δύο ιμάντες γύρω από τη μπότα και καλό είναι να διαθέτουν και anti-boot για να μην κολλάει το χιόνι στη σόλα κατά την διάρκεια της ανάβασης με κίνδυνο να συμβεί ατύχημα.

Semi-fast (μικτά)
Πολύ δημοφιλή τα τελευταία χρόνια με πλαστική υποδοχή μπροστά και fast κλείσιμο πίσω. Μεγάλο τους πλεονέκτημα η εύκολη τοποθέτηση σε δύσκολές συνθήκες. Επιπλέον αν φορεθούν σωστά, είναι σχεδόν αδύνατο να βγουν κατά λάθος από την μπότα όπως μπορεί να γίνει με τα fast.

Fast
Χρησιμοποιούνται περισσότερο από 30 χρόνια και αν δεθούν και ρυθμιστούν σωστά πάνω στην μπότα προσφέρουν ασφάλεια, σταθερότητα και ταχύτητα. Ο κάτω μοχλός στο πίσω μέρος τους πρέπει να κλείνει τόσο σφιχτά ώστε να μπορεί να ανοίξει τραβώντας μόνο τους ιμάντες.

Ακολουθεί ένα εκπαιδευτικό video πάνω στη χρήση των κραμπόν που έχει επιμεληθεί το Glenmore Lodge, το Σκωτσέζικο Εθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης για Υπαίθριες Δραστηριότητες (ενεργοποιήστε τους Αγγλικούς υπότιτλους).

Συμβουλές

• Προσαρμόστε καλά τα κραμπόν στις μπότες σας πριν ξεκινήσετε.
• Διαβάστε προσεκτικά τις τυχόν οδηγίες χρήσης που συνοδεύουν τα κραμπόν σας, για να σιγουρευτείτε ότι τα έχετε ρυθμίσει σωστά.
• Τοποθετήστε τα μέσα στο σακίδιό σας και φροντίστε να τα έχετε αποθηκευμένα μέσα σε ειδική θήκη για κραμπόν (η οποία πρέπει να είναι ελαφριά και ανθεκτική).
• Πριν προσαρμόσετε τα κραμπόν στις μπότες σας, ξαναδέστε τα κοδρόνια των μποτών και κάντε κι έναν διπλό κόμπο.
• Βάζουμε τα κραμπόν πριν το πεδίο αποκτήσει μεγάλη κλίση.
• Τσεκάρουμε ότι οι ιμάντες και τα κλιπς των κραμπόν είναι σωστά δεμένα και ασφαλισμένα.
• Μην αφήσετε τον περισσευούμενο ιμάντα να αιωρείται. Προσπαθήστε με κάποιον τρόπο να τον συμμαζέψετε.
• Βάλτε έναν συνορειβάτη σας να τσεκάρει ότι τα έχετε προσαρμόσει σωστά.
• Ανά διαστήματα σταματάτε και τσεκάρετε ότι εξακολουθούν να είναι δεμένα σωστά.
• Μία στο τόσο λιμάρετε τις αμβλυμένες μύτες των κραμπόν σας προκειμένου να διεισδύουν με μεγαλύτερη ευκολία στο σκληρό χιόνι και τον πάγο.

Η κλίση της πλαγιάς στην παρακάτω εικόνα είναι αρκετή, αλλά όχι ασυνήθιστη στα περισσότερα ελληνικά βουνά.

Όπως βλέπετε από τα πατήματα, θα μπορούσαμε να περπατήσουμε σ’ αυτήν την πλαγιά χωρίς κραμπόν, αλλά φορώντας τα αυξάνουμε κατακόρυφα το επίπεδο ασφάλειάς μας.

Αν το χιόνι ήταν παγωμένο, μόνο ένας βλαξ θα επιχειρούσε να ανέβει αυτήν την πλαγιά χωρίς κραμπόν.

Αφαίρεση των κραμπόν

Μερικές φορές, η απόφαση για την αφαίρεση των κραμπόν κατά τη διάρκεια της πορείας μπορεί να γίνει κάτι σαν το Κυπριακό, ειδικά όταν στο μονοπάτι που περπατάμε έχουμε εναλλαγές πεδίου με χιόνι και πάγο και γυμνού, βραχώδους ή χωμάτινου πεδίου.

Εάν ένα ενδεχόμενο γλίστρημα στο παγωμένο κομμάτι του μονοπατιού θα μπορούσε να προκαλέσει ένα σοβαρό ατύχημα, τότε καλό είναι να μην αφαιρέσετε τα κραμπόν, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να περπατήσετε ανάμεσα σε βράχια για μια μικρή απόσταση.

Καθώς ο κίνδυνος ενός ατυχήματος μειώνεται και η εμφάνιση παγωμένων σημείων ελαχιστοποιείται, τότε φτάνει κι η ώρα για την αφαίρεση των κραμπόν.

Το πιολέ

Το πιολέ αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ορειβατικού μας εξοπλισμού όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα χειμερινό βουνό.

Κρίνοντας από τον αριθμό των ορειβατών που δεν κουβαλούν μαζί τους ένα πιολέ και ανεβαίνουν ανέμελα σε χιονισμένα βουνά, συμπεραίνω ότι πρέπει να υπάρχει κάποια σύγχιση σχετικά με την χρησιμότητα του πιολέ.

Η ασφαλής κίνηση στο χιονισμένο πεδίο εξαρτάται καθοριστικά από τη ύπαρξη και τη σωστή χρήση ενός πιολέ.

Το πιολέ χρησιμοποιείται για προώθηση σε παγωμένα λούκια, στήριξη και ξεκούραση σε επίπονες αναβάσεις, ως φρένο σε περίπτωση πτώσης (self arrest), ως υλικό ασφάλειας στο χιόνι για την κατασκευή ρελέ, αλλά και ως σκαπτικό εργαλείο για την διάνοιξη σκαλοπατιών στην παγωμένη πλαγιά και χιονότρυπας στη χειμερινή διαβίωση.

Είδη πιολέ

Τα πιολέ χωρίζονται γενικά σε τρεις κατηγορίες: Πεζοπορικά, Ορειβατικά (κλασσικά) και Τεχνικά πιολέ.

Πεζοπορικά
Ελαφριά πιολέ με μικρή κλίση της μύτης, φαρδύ φτυαράκι και μακρύ στέλεχος (60 cm+) κατάλληλα για χειμερινές αναβάσεις χωρίς τεχνικές δυσκολίες. Το παλιό ξύλινο στέλεχος έχει αντικατασταθεί πλέον από ελαφρύτερα και μεγαλύτερης αντοχής κράματα αλουμινίου. Τα πεζοπορικά πιολέ είναι κατάλληλα για αναβάσεις σε χιόνι σε μικρές κλίσεις που δεν ξεπερνούν τις 45 μοίρες.

Ορειβατικά
Κλασσικά πιολέ για όλες τις χρήσεις με μεγαλύτερη γωνία της μύτης και μικρότερο μήκος (50-60 cm). Είναι κατάλληλα για περπάτημα σε χιόνι, αποστολές, λούκια μικρής κλίσης κ.λπ. Μειονέκτημά τους η δυσκολία να ανταπεξέλθουν σε πραγματικά μεγάλες κλίσεις (πάνω από 60 μοίρες).

Τεχνικά
Κατάλληλα για οτιδήποτε τεχνικό όπως πάγος με κλίση πάνω από 60 μοίρες, μικτά, drytooling κ.α.

Δίνουν την αίσθηση ασφάλειας σε μεγάλες κλίσεις, είναι πλήρως επισκευάσιμα και έχουν τη δυνατότητα αλλαγής μύτης ανάλογα με τις συνθήκες.

Το στέλεχος τους έχει μήκος 40-60 cm και είναι κατασκευασμένα από ισχυρά και ελαφρά κράματα αλουμινίου με επένδυση καουτσούκ και ίσια ή κυρτή λαβή στο κάτω μέρος για καλύτερο κράτημα και προστασία του χεριού από τα χτυπήματα.

Μεγάλη σημασία έχει δοθεί στο σωστό ζύγισμα που παίζει βασικό ρόλο στο ξεκούραστο και αποτελεσματικό χτύπημα.

Παρακολουθήστε το παρακάτω video που έχει επιμεληθεί το Glenmore Lodge που παρουσιάζει τη διαδικασία του self arrest (ενεργοποιήστε τους αγγλικούς υπότιτλους).

Στο κανάλι του Glenmore Lodge στο YouTube υπάρχει μια πληθώρα εκπαιδευτικών video για διάφορες υπαίθριες δραστηριότητες που αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσετε.

Βέβαια, καλά και χρήσιμα όλα αυτά τα εκπαιδευτικά video, αλλά πιστεύω ότι όποιος έχει αποφασίσει να ξεκινήσει τις χειμερινές αναβάσεις στα βουνά, η καλύτερη συμβουλή που έχω να του δώσω είναι να παρακολουθήσει μια σχολή χειμερινού βουνού αρχαρίων, όπου θα αποκτήσει τις βασικές γνώσεις (θεωρητικές και πρακτικές) χρήσης του χειμερινού εξοπλισμού.