Αγία Άννα Βοιωτίας

Η Αγία Άννα είναι ορεινό χωριό του Δήμου Λεβαδέων του Νομού Βοιωτίας και είναι χτισμένο στις ΒΑ πλαγιές του Κεντρικού Ελικώνα κάτω από την ψηλότερη κορυφή του την Παλιοβούνα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 267 κατοίκους.

Βρίσκεται σε απόσταση 28 χλμ. από την πρωτεύουσα της Βοιωτίας, Λιβαδειά και 15 χλμ. από την νέα εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Η οδική απόσταση από την Αθήνα είναι 130 χλμ.

Συνορεύει με τα εξής χωριά: Ανατολικά με την Κορώνεια και με την Ευαγγελίστρια, Bόρεια με την Αγία Τριάδα (απέχει 7 χλμ.), Βορειοδυτικά με τον Ελλικώνα, δυτικά με το Κυριάκι (απέχει 14 χλμ.), Νοτιοδυτικά και Νότια με τα χωριά Χώστια, Θίσβη και Δομβραίνα (απέχει 14 χλμ).

Το υψόμετρό του καταγράφεται από τα 700 μ. το πρώτο σπίτι στο χαμηλότερο σημείο έως τα 750 μ. στο τελευταίο σπίτι στο υψηλότερο σημείο. Στην πλατεία του χωριού το υψόμετρο είναι 720 μ.

Το χωριό περιβάλλεται από ελατόδασος, δάση βελανιδιάς και από καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Μικρές φυσικές λίμνες δημιουργούνται από τις βροχές και τα χιόνια κατά τους χειμερινούς μήνες.

Η σημερινή έκταση της Αγίας Άννας είναι 49.800 στρέμματα, από τα οποία 30.000 είναι θερινοί βοσκότοποι, 3.200 γεωργική γη, 13.000 δάσος, 3.600 οικοδομημένη έκταση.

Το χωριό διαθέτει ακόμα 25.000 στρέμματα χειμερινών βοσκοτόπων που βρίσκονται στα παράλια του Κορινθιακού κόλπου (χειμαδιά).

Ονομασία του χωριού

Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Κούκουρα και με αυτό συναντάται στα επίσημα έγγραφα έως το 1969, οπότε μετονομάζεται σε Αγία Άννα από το ομώνυμο ξωκλήσι που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού.

Οι κάτοικοι δίνουν διάφορες ερμηνείες για την παλαιότερη ονομασία του χωριού: είτε ότι πήρε το όνομα από κάποιο στρατιωτικό ονομαζόμενο Κούκουρα που φονεύθηκε στη θέση αυτή σε μία μάχη, είτε από κάποιον πλούσιο τσέλιγκα με το ίδιο όνομα. Ακόμη, η φωνητική ομοιότητα των λέξεων Κούκουρα-κούκοι οδήγησε κάποιους στην εξήγηση ότι το χωριό ονομάστηκε Κούκουρα, επειδή στην περιοχή υπήρχαν κάποτε πολλοί κούκοι.

Το τοπωνύμιο δεν είναι αρβανίτικο, αλλά πρόκειται για μεσαιωνική λέξη αρκετά διαδεδομένη στη Στερεά Ελλάδα, που σημαίνει σωρός από πέτρες, δηλαδή όριο μεταξύ δύο βοσκοτόπων και σημείο βοσκοαπαγόρευσης.

Οι Αρβανίτες ονομάζουν αυτές τις πέτρες «γκουρουμπέλια» και «γκουρ με γλικέρε», δηλαδή «πέτρες με ασβέστη».

Η λέξη κούκουρας χρησιμοποιείται και σαν παρωνύμιο που σημαίνει καμπούρης, σκυφτός.

Μια άλλη ετυμολογία θα μπορούσε να συνδέσει το Κούκουρας με το βυζαντινό κούκουρα (λατ. cucurum), που σημαίνει φαρέτρα βελών.

Σημειώνεται ότι με την ονομασία Κούκουρα υπάρχουν οικισμοί στη Δωρίδα και στην Ηλεία.

Επίσης συναντάται και ως επώνυμο (Κούκουρας), ενώ ισχυρό γένος της Μέσα Μάνης έχει αυτό το επώνυμο (οι Κουκουριάνοι).

Ιστορία

Η Αγία Άννα είναι κτισμένη κοντά σε αρχαίο οικισμό, σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από τη σημερινή της θέση.

Τα λιγοστά αρχαιολογικά λείψανα που βρέθηκαν σε μία στενή δίοδο που αφήνει προς τα ανατολικά ο όγκος της Παλιοβούνας, προς την πλευρά δηλαδή του οροπεδίου των Κουκούρων, οδήγησαν μερικούς μελετητές να ταυτίσουν τα Κούκουρα με την αρχαία πόλη «Ιππωταί», μικρό πόλισμα, που ανήκε στην επικράτεια της Κορώνειας.

Ο ορεινός δρόμος προς τον κεντρικό Ελικώνα με αφετηρία το Κυριάκι, που οριοθετεί τη γραμμή διαχωρισμού ανάμεσα στην Παλιοβούνα και του όρους της Μεγάλης Λούτσας, ήταν γνωστός κατά την αρχαιότητα.

Η δίοδος αυτή με τη διασταύρωσή της προς Κούκουρα και την αρχαία Βούλιδα στη θέση Όμορφη Λάκκα, που βρίσκεται βόρεια της θέσης Αρβανίτσας και πλησίον της θέσης Σταυρός, αποτελούσε το μοναδικό δρόμο που χρησιμοποιούσαν οι Φωκείς για τις εφόδους στα Χώστια (σημερινό όνομα Πρόδρομος), καθώς και κατά της αρχαίας Κορώνειας.

Επίσης, την παραμονή της μάχης των Λεύκτρων (371 π.Χ.) τα στρατεύματα των Σπαρτιατών πέρασαν από τον ίδιο δρόμο (Κυριάκι-Κούκουρα-Θίσβη), κατευθυνόμενα προς το χώρο της εν λόγω μάχης.

Οι παλαιότερες γραπτές πληροφορίες για τον οικισμό προέρχονται από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα και χρονολογούνται στο 1466.

Το χωριό καταγράφεται τότε ως ελληνοχώρι, σε αντίθεση με τα λεγόμενα αρβανιτοχώρια.

Τα Κούκουρα αναφέρονται ακόμη και σε πατριαρχικά έγγραφα (σιγίλια) της Μονής Δομβούς, που χρονολογούνται στο 1615 και στο 1798.

Επίσης, αναφορές γίνονται και από τους περιηγητές Leake και Pouqueville. Ο τελευταίος, που επισκέφτηκε την πόλη της Λιβαδειάς λίγο πριν από το 1800, παραθέτει ένα κτηματολόγιο με τα χωριά που ανήκαν στο βοϊβοδαλίκι Λιβαδειάς (Cadastre du Vaivodalik Lebadee ou Lievadi), όπου αναφέρεται ότι τα Κούκουρα έχουν 25 οικογένειες.

Ο ίδιος περιηγητής αναφέρει σ’ έναν πίνακά του ότι το χωριό απέχει πέντε ώρες από τη Λιβαδειά.

Θέση στο χάρτη

Ο Ελικώνας

Ο Ελικώνας είναι ένα ορεινό συγκρότημα, το οποίο εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά, στο δυτικό τμήμα της Βοιωτίας, καλύπτοντας μία μεγάλη έκταση μήκους 35 χλμ. και πλάτους περίπου 30 χλμ.

Έχει στα βορειοδυτικά του τον Παρνασσό, στα νοτιοανατολικά του τον Κιθαιρώνα και στα νότια τον Κορινθιακό Κόλπο.

Αποτελείται από πολλές μικρές συμπλεκόμενες οροσειρές, η σημαντικότερη των οποίων είναι ο κεντρικός Ελικώνας με ψηλότερη κορυφή την Παλιοβούνα (1.747 μ.), η οποία συνδέεται προς τα δυτικά με το Τσίβερι (1.560 μ.).

Ξεκινώντας από το δασικό δρόμο που αρχινά αμέσως μετά τα τελευταία σπίτια του χωριού, θα συναντήσετε τα σημάδια που οριοθετούν το ορειβατικό μονοπάτι που θα μας ανεβάσει στην Παλιοβούνα. Περισσότερα για τη διαδρομή στον παρακάτω σύνδεσμο:

Ελικώνας, το βουνό των Μουσών

Πηγή
koukoura.gr