Περιήγηση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου
Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ιερού που ήταν αφιερωμένο στον θεραπευτή θεό της αρχαιότητας, τον Ασκληπιό, στο Ασκληπιείο Επιδαύρου.
Βρίσκεται κοντά στο σημερινό Λυγουριό της Αργολίδας και ανήκει στον Δήμο Επιδαύρου.
Θεωρείται το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο από άποψη κομψότητας, αρμονίας στις αναλογίες και της ακουστικής.
Ιστορία του θεάτρου
Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.
Ο Παυσανίας εξαίρει το θέατρο για τη συμμετρία και την ομορφιά του. Με μέγιστη χωρητικότητα 13.000 – 14.000 θεατών, το θέατρο φιλοξενούσε τους μουσικούς, ωδικούς και δραματικούς αγώνες που συμπεριλαμβάνονταν στη λατρεία του Ασκληπιού.
Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο θεραπείας των ασθενών, καθώς υπήρχε η πεποίθηση πως η παρακολούθηση δραματικών παραστάσεων είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική και σωματική υγεία των ασθενών.
Περιγραφή του μνημείου
Το μνημείο σήμερα διατηρεί τη χαρακτηριστική τριμερή διάρθρωση ενός ελληνιστικού θεάτρου, διαθέτει δηλαδή κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα.
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους το θέατρο δεν υπέστη μετατροπές όπως αρκετά ελληνικά θέατρα.
Ο επισκέπτης, αφού περάσει τις Παρόδους, που μοιάζουν με μεγαλόπρεπα προπύλαια, πρέπει πρώτα να σταθεί στο κέντρο της ορχήστρας, διαμέτρου 20 μ.
Στο κέντρο της βρίσκεται κυκλική λίθινη πλάκα, η βάση του βωμού, ή η θυμέλη. Την ορχήστρα περιβάλλει ειδικός υπόγειος αποχετευτικός αγωγός, ο εύριπος, πλάτους 1,99 μ., τον οποίο κάλυπτε λίθινος κυκλικός διάδρομος.
Η ορχήστρα περικλείεται από το κοίλο, δηλαδή τις σειρές των καθισμάτων, το οποίο διαιρείται καθ’ ύψος σε δύο άνισα τμήματα, το κάτω κοίλο ή θέατρο και το άνω θέατρο ή επιθέατρο.
Τα δύο επιμέρους τμήματα χωρίζονται από ένα οριζόντιο διάδρομο κίνησης των θεατών (πλάτους 1,82 μ.), το διάζωμα.
Το κάτω τμήμα του κοίλου διαιρείται σε 12 σφηνοειδή τμήματα, τις κερκίδες, ενώ το άνω τμήμα του σε 22.
Οι κατώτερες σειρές του άνω και κάτω κοίλου έχουν τη μορφή προεδρίας, θέσεις δηλαδή που προορίζονταν για σημαντικά πρόσωπα.
Ο σχεδιασμός του κοίλου είναι μοναδικός και βασίστηκε σε τρία κέντρα χάραξης. Χάρη στον ιδιαίτερο αυτό σχεδιασμό επιτεύχθηκε αφ’ ενός η τέλεια ακουστική του θεάτρου, αφ’ ετέρου το άνοιγμα προς την καλύτερη θέαση.
Ψιθυριστή φωνή από το κέντρο της ορχήστρας μπορεί ν’ ακουστεί ως την ψηλότερη σειρά. Η ακουστική απαιτεί την πιο δύσκολη τεχνική και μάλιστα στο ύπαιθρο.
Απέναντι από το κοίλο και πίσω από την ορχήστρα αναπτύσσεται το σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου.
Η μορφή της σκηνής (η οποία εν μέρει διατηρείται και σήμερα) χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο και αποτελείται από διώροφο σκηνικό οικοδόμημα και προσκήνιο μπροστά στη σκηνή.
Το προσκήνιο είχε στην πρόσοψή του κιονοστοιχία. Εκατέρωθεν του προσκηνίου προεξείχαν ελαφρά τα δύο παρασκήνια.
Ανατολικά και δυτικά των δύο παρασκηνίων υπήρχαν δύο μικρά ορθογώνια δωμάτια για τις ανάγκες των παραστάσεων.
Δύο κεκλιμένα επίπεδα οδηγούσαν στην στέγη του προσκηνίου, στο λογείο όπου αργότερα έπαιζαν οι ηθοποιοί.
Ο επισκέπτης πρέπει ν’ ανέβει στην ψηλότερη σειρά για να συλλάβει την τελειότητα της καμπύλης του κοίλου.
Από κανένα σημείο δεν εμποδίζεται ο θεατής να παρακολουθεί καλά όσα διαδραματίζονται στην ορχήστρα και στη σκηνή.
Από τις πάνω κερκίδες η θέα απλωνόταν εντυπωσιακή. Ο θεατής αντίκρυζε την Επιδαύρεια γη με τα ιερά της κτίρια, χωρίς να τον ενοχλεί στα μάτια ο ήλιος.
Οι ανασκαφές
Η πρώτη συστηματική ανασκαφή στο θέατρο ξεκίνησε το 1881 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία και διατηρήθηκε σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στις αναστηλωτικές επεμβάσεις του Π. Καββαδία (1907), του Α. Ορλάνδου (1954-1963) και της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου (1988 έως 2016).
Με τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν το θέατρο έχει ανακτήσει – εκτός από το σκηνικό οικοδόμημα – σχεδόν εξ’ ολοκλήρου την αρχική του μορφή.
Ιστορία χρήσης του μνημείου
Το μνημείο αποτελεί πόλο έλξης μεγάλου αριθμού Ελλήνων και ξένων επισκεπτών και χρησιμοποιείται για την παρουσίαση παραστάσεων αρχαίου δράματος.
Η πρώτη παράσταση στο θέατρο της Επιδαύρου ήταν η τραγωδία Ηλέκτρα του Σοφοκλή που ανέβηκε το 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, με πρωταγωνίστριες την Κατίνα Παξινού και την Ελένη Παπαδάκη.
Οι παραστάσεις σταμάτησαν στην συνέχεια λόγω του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Οι θεατρικές παραστάσεις, στο πλαίσιο του οργανωμένου φεστιβάλ, ξεκίνησαν το 1954 και από τον επόμενο χρόνο (1955) καθιερώθηκαν ως ετήσιος θεσμός παρουσίασης του αρχαίου δράματος.
Το Φεστιβάλ Επιδαύρου συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και διεξάγεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πλήθος κόσμου συρρέει απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό για να παρακολουθήσει τις παραστάσεις μέσα σε μια ατμόσφαιρα εορταστική, απολαμβάνοντας συγχρόνως τη γοητεία της ιερής Επιδαύρειας γης.
Το θέατρο έχει σποραδικά χρησιμοποιηθεί και για να φιλοξενήσει σημαντικές μουσικές εκδηλώσεις.
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου έχουν εμφανιστεί στην Επίδαυρο ορισμένοι από τους μεγαλύτερους Έλληνες και ξένους ηθοποιούς, αλλά και η διάσημη Ελληνίδα σοπράνο Μαρία Κάλλας.
