Η λίμνη Στυμφαλία

Η Στυμφαλία είναι από τις σπάνιες για την Ελλάδα, ελώδης ορεινού τύπου λίμνη της Κορινθίας, ενώ αποτελεί και τον νοτιότερο ορεινό υγροβιότοπο των Βαλκανίων.

Αποτελεί τμήμα του οροπεδίου που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νομού Κορινθίας σε μέγιστο υψόμετρο 800 μ. και ελάχιστο 600 μ. ανάμεσα στα όρη Κυλλήνη (Ζήρεια), Ολίγυρτο, Μαυροβούνι και Γαβριάς.

Το εμβαδόν της επιφάνειας της παρουσιάζει εποχιακές διακυμάνσεις, διατηρεί νερό κυρίως τους χειμερινούς μήνες και η έκτασή της φτάνει τα 3,5 τ.χλμ.

Το βάθος της λίμνης στα σημεία όπου καλύπτεται μονίμως από νερό κυμαίνεται από 2-2,5 μέτρα την Άνοιξη και μισό (0,5) περίπου μέτρο στις αρχές του φθινοπώρου.

Κάποιες χρονιές η λίμνη στεγνώνει εντελώς, όπως την περίοδο της ξηρασίας του 1989-1990 οπότε και είχε χρησιμοποιηθεί για καλλιέργεια.

Η Στυμφαλία είναι “ζωσμένη” από μύθους και θρύλους: στους πυκνούς καλαμιώνες που ακόμα και σήμερα σκεπάζουν τις όχθες της λίμνης, ο μυθικός ήρωας-λυτρωτής Ηρακλής πραγματοποίησε τον πέμπτο άθλο του: με τα τόξα και τα δηλητηριώδη βέλη του εξόντωσε τις Στυμφαλίδες όρνιθες που λυμαίνονταν τον τόπο, αυτά τα παράξενα και φοβερά πουλιά με τις χάλκινες φτερούγες, που κούρνιαζαν μέσα στα έλη και όταν ξεσηκώνονταν σκορπούσαν την καταστροφή.

Η λίμνη Στυμφαλία από τον Ολίγυρτο

Ο τάφος του βασιλιά Αίπυτου, αδελφού του Στύμφαλου, κρατά μέχρι και σήμερα ζωντανό το μεγαλύτερο θρύλο της περιοχής: λάτρης του κυνηγιού, ο βασιλιάς πέθανε από το δάγκωμα φιδιού και θάφτηκε με πολλές τιμές και άφθονα πλούτη σε μια περιοχή του Γεροντίου όρους, η οποία αναζητάται ακόμα και σήμερα από αρχαιολόγους.

Η Στυμφαλία είναι πόλγη, δηλαδή σχηματίστηκε από καρστικά φαινόμενα: απότομα κάθετα τοιχώματα, επίπεδο πυθμένα με εναποθέσεις αργίλου, ανεξάρτητο σύστημα αποστράγγισης με καταβόθρες, δολίνες, ουβάλες (λάκκες), σπηλιές, πηγές. Είναι μια λίμνη με καλαμιώνες και πλούσιο οργανικό κόσμο.

Τροφοδοτείται από: τα νερά του διπλανού κάμπου της Πελλήνης, στον οποίο υπήρχε λίμνη που αποξηράνθηκε, τις επιφανειακές απορροές της λεκάνης, από τα ρέματα Καστανιώτης, Λυκόρεμα, Αγ. Σωτήρα, και τις πηγές της γύρω περιοχής (Κιόνια, Βελατσούρι, Κεφαλάρι, Μπούζι, Καστανιά).

Αποφορτίζεται δε από: το αυλάκι, το Βοχαϊκό χάνδακα που, μέσω του Αδριάνειου υδραγωγείου, αρδεύει τον παραλιακό κάμπο της Βόχας, φυσικές καταβόθρες όπως η Γιδομάντρα και η Φόστα.

Τέλος, υπάρχουν αρκετά σπήλαια, ένα μάλιστα από αυτά βρίσκεται κοντά στη λίμνη. Ένα μέρος των νερών χρησιμοποιείται για άρδευση.

Η λίμνη Στυμφαλία. Στο βάθος δεξιά ο Ολίγυρτος.

Η λίμνη Στυμφαλία είναι ένας ιδιαίτερος υγροβιότοπος, προστατευμένος, με σημαντική βιοποικιλότητα -υδατική λεκάνη, πλούσια δάση κ.λπ.- ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000.

Στην λίμνη επιβιώνει το ψάρι “Phoxinellus Stymfalicious” το οποίο είναι ενδημικό της λίμνης.

Χαρακτηριστικό του είναι πως έχει την ιδιότητα να επιβιώνει όταν αποξηραίνεται η λίμνη βυθιζόμενο στο παχύ στρώμα λάσπης που δημιουργείται.

Στην λίμνη βρίσκουν καταφύγιο επίσης μεταναστευτικά πουλιά και για πολλά από αυτά η λίμνη αποτελεί τόπο αναπαραγωγής.

Για να φτάσει ο επισκέπτης στη Στυμφαλία μπορεί να ξεκινήσει από τη Νεμέα ή από το Κιάτο.

Την άνοιξη και το φθινόπωρο ο ζωικός μαγνητισμός της λίμνης γίνεται μοναδική προσφορά στον άνθρωπο. Αρδεύει, προσφέροντας τα υδάτινα σπλάχνα της, ετοιμάζοντας την ανθρώπινη τροφή.

Τους χειμωνιάτικους μήνες το τοπίο γίνεται μυστηριακά αινιγματικό. Οι “κουρτίνες της ομίχλης” προκαλούν τον επισκέπτη, που βρίσκεται σε δίλημμα.

Να μείνει και να προσπαθήσει να διαπεράσει αυτά τα πέπλα του μυστηρίου, για να έρθει σε επαφή με το παρελθόν, ή να επισκεφθεί τις κορυφές των βουνών που την περιβάλλουν για να ζήσει και να χαρεί τη σημερινή πραγματικότητα.

Η γοητεία της λίμνης οφείλεται στη διχασμένη της προσωπικότητα: από τη μια μεριά προσφέρει τη γοητεία του άγνωστου παρελθόντος που βασίζεται στο μύθο και τη φαντασία, συλλέγοντας μνήμες, προσφορά σε κάθε ρομαντικό επισκέπτη, κι από την άλλη αποτελεί ένα ζωντανό οργανισμό, έναν σπάνιο υδροβιότοπο που συνεχίζει να δίνει εικόνες ομορφιάς και ζωής, εμπλουτίζοντας το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της.

Ενώ περιβάλλεται από χωριά, κρατά αυτή την ιδιαίτερη αρχοντική μοναχικότητα, που την ξεχωρίζει από το υπόλοιπο τοπίο, με μια παρουσία πλούσια σε υλικό ιστορίας, φαντασίας και πραγματικότητας.

Ελκύει και γητεύει τον κάθε επισκέπτη μ’ αυτό το “ανεξήγητο” που τροφοδοτεί με πλούτη την κάθε ανθρώπινη φαντασία.

Σ’ αυτόν τον μυστηριακό υδροβιότοπο ο χρόνος χάνεται και μένει ο γενεσιουργός ήχος των νερών της αρχαίας κρήνης που αναβλύζουν από τις αρχαίες κολόνες, που καταποντίζονται στις καταβόθρες, που γίνονται μικροί χείμαρροι, που προστατεύουν και ξεκουράζουν τ’ αποδημητικά πουλιά χωρίς το φόβο της επίθεσης από τις Στυμφαλίδες Όρνιθες.

Η λίμνη Στυμφαλία από τη Μικρή Ζήρεια

Η Στυμφαλία απειλείται με μετεξέλιξη σε βάλτο -το πολύ μικρό βάθος της λίμνης ευνοεί την ανάπτυξη καλαμιών- από την αύξηση των καλαμώνων.

Οι κύριοι κίνδυνοι οι οποίοι οφείλονται όχι μόνο σε φυσικά αίτια αλλά και σε ανθρώπινες δραστηριότητες είναι οι:

  • Προσχώσεις, οι οποίες οφείλονται κυρίως στη διάβρωση λόγω χειμάρρων και την εκμηχάνιση της γεωργίας.
  • Αγροτική εντατικοποίηση με αποτέλεσμα χημική λίπανση και υπερβολική άντληση νερών για άρδευση.
  • Φυσικά φαινόμενα, όπως η εποχική ξήρανση λόγω ανομβρίας.
  • Απουσία διαχείρισης νερών, η μη αειφορική εκμετάλλευση. Η διαχείριση των νερών της Στυμφαλίας, το λεγόμενο “στυμφαλιακό ζήτημα” έχει ιστορία 1800 ετών, από την εποχή του αυτοκράτορα Ανδριανού. Η εντατική και ανεξέλεγκτη χρήση υδάτων, κυρίως στη γεωργία της Βόχας, και η απουσία διαχείρισης νερού αποτελούν τον βασικό κίνδυνο για τη λίμνη.

Δείτε ένα video απο μια ερευνητική κοπή καλαμιών στη λίμνη Στυμφαλία, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE-Stymfalia:

Για την αντιμετώπιση των κινδύνων βαλτοποίησης της λίμνης οι ειδικοί επιστήμονες προτείνουν:

  • την περιοδική κοπή των καλαμώνων με μηχανικά μέσα προς όφελος της μωσαϊκότητας των μικροσυστημάτων, της αύξησης χώρων φωλεοποίησης των πουλιών, αλλά και για αισθητικούς λόγους.
  • την κατασκευή λεκανών καθίζησης – φυσικού φιλτραρίσματος των νερών ώστε να αποφορτίζονται τα εισρέοντα νερά που αποστραγγίζουν τις γύρω καλλιέργειες.
  • την κατασκευή δεξαμενών – καταφυγίων που θα τροφοδοτούνται με νερό γεωτρήσων τις εποχές ανομβρίας για να επιβιώνουν τα είδη της ιχθυοπανίδας και ορνιθοπνίδας.
  • τη χρήση της βόσκησης κατσικιών, νεροβουβάλων και αλόγων για τον έλεγχο της βιομάζας.
  • την προστασία και την ενίσχυση του παρόχθιου δάσους με δενδροφυτεύσεις.
  • την προώθηση βιολογικών καλλιεργειών στις εκτάσεις γύρω από τη λίμνη.
Θέση στο χάρτη

Τέλος, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας που βρίσκεται στην πλαγιά ενός από τους κατάφυτους λόφους που περιβάλλουν τη λίμνη.

Βασικοί στόχοι του μουσείου είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού και η διάσωση της γνώσης για την παραδοσιακή τεχνολογία της περιοχής.

Η μόνιμη έκθεση αναπτύσσεται σε δύο ενότητες: η πρώτη αφορά το περιβάλλον της περιοχής, ενώ η δεύτερη αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο αυτό επηρέασε την ανάπτυξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, και ειδικότερα τα παραδοσιακά επαγγέλματα.

Το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας

Στον εσωτερικό χώρο του μουσείου έχετε πρόσβαση σε ένα μοναδικό για τον ελληνικό χώρο έκθεμα: ανοιχτό ενυδρείο που αναπαριστά σε τομή τη λίμνη, με ζωντανά ψάρια και φυτά της περιοχής!

Πηγές
korinthia.net
e-stymfalia.gr

Ίσως σας ενδιαφέρουν…