Χρήστος Κάκαλος, ο Αετός του Ολύμπου

Η ορειβατική ιστορία του Ολύμπου είναι συνυφασμένη με τον Χρήστο Κάκαλο, τον Λιτοχωρίτη κυνηγό και λαουτάρη, που ανέβηκε πρώτος στην κορυφή του μυθικού βουνού, τον Μύτικα, οδηγώντας ως εκεί δύο Ελβετούς, τον περίφημο φωτογράφο Frédéric Boissonnas και τον συνοδό του, Daniel Baud-Bovy, στις 2 Αυγούστου 1913.

Ο Χρήστος Κάκαλος γεννήθηκε στο Λιτόχωρο το 1879 ή 1882. Από πολύ νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με το βουνό του Ολύμπου και επαγγελματικά, ως κυνηγός αγριοκάτσικων και υλοτόμος.

Στα τέλη του 17ου αλλά κυρίως στις αρχές του 18ου αιώνα, έρχονται στον Όλυμπο οι πρώτοι ενδιαφερόμενοι γεωλόγοι, βοτανολόγοι, τοπογράφοι, πεζοπόροι με στόχο να τον εξερευνήσουν και να φθάσουν στις κορυφές του.

Η ώρα όμως να φτάσει ο άνθρωπος στην κορυφή του Ολύμπου, ήρθε με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων. Τον Ιούλιο του 1913 ο Χρήστος Κάκαλος με δύο Ελβετούς ορειβάτες ξεκινούν για να κατακτήσουν την κορυφή.

«Ο Όλυμπος μας φώναζε από τόσον καιρό», σημειώνει ο Ελβετός Boissonas (Μπουασονά) στο χρονικό του. «Η ομορφιά του δεν είναι μόνο στη φύση. Η ομορφιά του, είναι ομορφιά πνευματική. Εκφράζει το θείο», δηλώνει με δέος.

Διαβάστε ακόμη:
Η εξερεύνηση του Ολύμπου

Στις 28 Ιουλίου ξεκινούν με προορισμό το Οροπέδιο των Μουσών. Διανυκτερεύουν στη Μονή του Αγίου Διονυσίου και την επόμενη μέρα στην Πετρόστρουγκα.

Στις 30, οδεύουν προς το Οροπέδιο, φτάνουν στην κορυφή του Προφήτη Ηλία, όπου βρίσκουν το ομώνυμο εκκλησάκι. Βλέπουν την κορυφή αλλά είναι πολύ κουρασμένοι, χωρίς διαθέσιμο χρόνο και χωρίς καμία πιθανότητα για επιτυχία, αφού στην πραγματικότητα οι δύο Ελβετοί δεν είναι ορειβάτες αλλά περιηγητές!

Έτσι παίρνουν το δρόμο της επιστροφής για το Μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου, χαμηλά στη χαράδρα του Βύθου (όπως γνώριζαν οι Λιτοχωρίτες το ποτάμι τους, πριν μετονομαστεί πρόσφατα σε Ενιπέα).

Την επομένη (31/7) κι ενώ αποφασίζουν να εγκαταλείψουν και να γυρίσουν στο Λιτόχωρο, αλλάζουν γνώμη και κατευθύνονται στα Πριόνια, όπου και διανυκτερεύουν σε αντίσκηνα μέσα σε καταρρακτώδη βροχή.

Την επομένη (1/8) ξεκινούν με προορισμό την “Καλύβα” κτηνοτρόφων στο Μαυρόλογγο, λίγο πριν από την τοποθεσία που είναι χτισμένο το Καταφύγιο “Σπήλιος Αγαπητός” σήμερα (στο γνωστό ελικοδρόμιο), σε υψόμετρο περίπου 1.950 μέτρων.

Την επομένη (2/8), αξημέρωτα ακόμα, εφορμούν για την τελική τους προσπάθεια. Ανεβαίνουν στη Σκάλα και από εκεί κατευθύνονται μέσα σε ομίχλη προς το Μύτικα. Οι δύο Ελβετοί δένονται μεταξύ τους με ένα σχοινί για ασφάλεια. Εντυπωσιάζονται από την επιδεξιότητα του Κάκαλου, ο οποίος όπως γράφει ο Boissonas, σκαρφαλώνει ξυπόλητος!

Στις 9 το πρωί κι ενώ δεν μπορούν να δουν τριγύρω απ’ την ομίχλη που καλύπτει τα πάντα, φτάνουν σε κάποιο σημείο, που λαθεμένα θεωρούν ως κορυφή, την οποία ονομάζουν “Κορυφή της Νίκης” τιμώντας τη μάχη στον Σαραντάπορο εκείνες τις μέρες. Φτιάχνουν ένα μικρό βωμό από πέτρες και τοποθετούν εκεί την Ελβετική σημαία κι ένα μπουκάλι με κάρτες που γράφουν τα ονόματά τους.

Διαβάστε ακόμη:
Οι πρώτες στην ιστορία φωτογραφίες του Ολύμπου μέσα από τον φακό του Φρεντερίκ Μπουασονά

Ξαφνικά, ένα ελάχιστο άνοιγμα στο σύννεφο, τους φανερώνει την πραγματική κορυφή, που ήταν λίγο πιο ψηλά. Βιαστικοί, σηκώνονται και με προτροπή του Κάκαλου συνεχίζουν και φτάνουν μέχρι εκεί, ξεχνώντας πίσω τους το μπουκάλι και τη σημαία.

Η ώρα έδειχνε 10:25 το πρωί της 2ας Αυγούστου 1913 και αυτή είναι η σύντομη ιστορία της πρώτης καταγεγραμμένης ανάβασης στην ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου, η οποία παραδόξως έγινε γνωστή μόλις 6 χρόνια αργότερα (1919), με την κυκλοφορία βιβλίου από τον Boissonas για τον Όλυμπο, με τίτλο “La Grece Immortelle (Η Αθάνατη Ελλάδα)”.

Η αείμνηστη γνωστή λογοτέχνης και δημοσιογράφος Νίνα Κοκκαλίδου-Ναχμία (1920-2002) μ’ ένα κείμενό της στις 7 Φεβρουαρίου του 1976, λέει για τον Χρήστο Κάκαλο:

“Ο μπαρμπα-Χρήστος Κάκαλος. Πρώτος οδηγός του Ολύμπου. Αυτός που σήμερα είναι 97 χρονών και ζει στο Λιτόχωρο, τον τόπο του. Γέννημα και θρέμμα του Ολύμπου. Θρύλος κι αυτός μέσα στους θρύλους του βουνού των θεών και των κλεφτών.

Πριν 10 χρόνια, σε ηλικία 87 χρόνων, ο μπαρμπα Χρήστος έκανε μια «μικρή βόλτα» στον Όλυμπο σε υψόμετρο έως 1.000 μ., με συντροφιά νέους που το διηγήθηκαν. Αδύνατον να τον φτάσουν. «Άντε παιδιά στο τάκα-τάκα να σας ανεβάσω, γιατί πρέπει να κατέβω στη Σκάλα, στο Μετόχι, έχω δουλειά εκεί, θα παίξω τζαγκανάρι – λαούτο – κι ο ηγούμενος θα τραγουδήσει κλέφτικα τραγούδια, θα μας γράψουνε τη φωνή λέει και τη μουσική, κι ύστερα τ’ απόγευμα έχω αποστολή για Μύτικα να ετοιμάσω».

Ούτε μπορεί να λογαριάσει πόσες φορές ανέβηκε, τον κόσμο που οδήγησε, εκείνα που άκουσε. Ο πρώτος που πάτησε στον Μύτικα το 1913 και που δεν κακοφάνηκε καθόλου στους θεούς, καθώς φαίνεται, για να του δώσουν μακροζωία και δύναμη ν’ ανεβαίνει ως τα βαθειά γεράματα”.

Πράγματι, ο Χρήστος Κάκαλος ανέβηκε πολλές φορές στην κορυφή του ψηλότερου βουνού της Ελλάδας. Ως το τέλος της ζωής του, ο μπαρμπα-Χρήστος, όπως ήταν περισσότερο γνωστός, εξακολουθούσε να κάνει ορειβασία. Το 1972, λίγο πριν το θάνατό του, ανέβηκε σε ηλικία 93 ετών στον Όλυμπο για τελευταία φορά.

Πέθανε στις 12 Απριλίου του 1976 στο Λιτόχωρο, σε ηλικία 97 ετών. Στο «Οροπέδιο των Μουσών» του Ολύμπου λειτουργεί καταφύγιο που φέρει το όνομά του.

Πηγές
wikipedia.org
dion-olympos.gr
Σωτήριος Δ. Μασταγκάς, “Χρονικά Λιτοχώρου”, τόμος Α΄, Λιτόχωρο 2009, (κείμενο της Νίνας Κοκκαλίδου-Ναχμία, 7-2-1976), σελ. 221-222. Ολόκληρο το βιβλίο είναι διαθέσιμο για κατέβασμα στο Διαδίκτυο (pdf).