Πεζοπορικές διαδρομές στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης: Δάσος Ελατιάς – Στραβόρεμα – Αρκουδόρεμα
Από το Παρθένο Δάσος του Φρακτού παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής προς Θερμιά και Παρανέστι.
Πριν τα Θερμιά, στη γνωστή πλέον διασταύρωση με το τοπωνύμιο “Ζήτα”, στρίβουμε δεξιά με κατεύθυνση το δάσος της Ελατιάς.
Η προσέγγιση επίπονη και πολύωρη. Είχαμε να αντιμετωπίσουμε έναν δύσκολο χωματόδρομο μήκους 32 χλμ. που μόνο οχήματα 4Χ4 μπορούν να διασχίσουν.
Άξιζε όμως τον κόπο αυτή η ταλαιπωρία. Ένας θησαυρός της φύσης κρυμμένος καλά στις εσχατιές της Ελλάδας απλώθηκε μπροστά μας.
Το δάσος της Ελατιάς. Το θρυλικό Καρά Ντερέ. 700.000 στρέμματα οργιαστικής βλάστησης πάνω στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο, πάνω στη χρυσή τομή της μεσευρωπαϊκής και της μεσογειακής κλιματικής ζώνης, με την ερυθρελάτη (Picea abies) στο νοτιότερο όριο εξάπλωσής της.
Μιας και μιλάμε για την ερυθρελάτη να πούμε ότι είναι είδος έλατου που απαντάται κυρίως στις σκανδιναβικές χώρες, αλλά στην Ελλάδα θα το βρούμε μόνο εδώ.
Πρόκειται για τα ψηλότερα δέντρα που μπορεί να βρει κανείς στη χώρα μας, το ύψος τους ξεπερνά τα 50 μέτρα και φτάνει μέχρι τα 60 ή και τα 65 μέτρα.
Η μορφή του είναι πολύ χαρακτηριστική δημιουργώντας με τα κλαδιά του και τις βελόνες του που κρέμονται προς τα κάτω κρόσια.
Ο φλοιός της χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία και η ρητίνη της είναι γνωστή ως ρητίνη Βουργουνδίας.
Δεν είναι μόνον η ερυθρελάτη που κάνει το δάσος του Καρά Ντερέ μοναδικό.
Είναι και το μοναδικό στην Ελλάδα δάσος με σημύδες (θα αναφερθώ παρακάτω), είναι οι οξυές, οι βελανιδιές, τα μαυρόπευκα, οι καστανιές, τα σφενδάμια, οι κέδροι, οι φράξοι, τα σκλήθρα, οι γαύροι, οι αγριοτριανταφυλλιές, τα μύρτιλλα, η δασική πεύκη κ.α.
Η δασική πεύκη συναντάται και αυτή μόνον εδώ. Είναι ένα πανύψηλο δέντρο με εντελώς κάθετο κορμό που φέρνει χρωματικά προς το κεραμιδί και έχει μικρά κουκουναράκια.
Η τεράστια βιοποικιλότητά της (χλωριδική και πανιδική) κάνει την Ελατιά ένα μοναδικό φυσικό πάρκο.
Συνολικά έχουν καταγραφεί περίπου 1.800 είδη χλωρίδας, 40 είδη θηλαστικών και 130 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων και ο σπάνιος αγριόκουρκος.
Εκεί μέσα ζουν όλα τα άγρια θηλαστικά της πατρίδας μας: αρκούδες, λύκοι, αγριόγιδα, τσακάλια, αρκάδια, αγριογούρουνα, αλεπούδες, αγριόγατοι, ασβοί, κουνάβια, νυφίτσες, λαγοί, σκίουροι, βίδρες κ.α.
Η πολυσχιδής μορφολογία του εδάφους της είναι ένα υπέροχο γλυπτό, λαξευμένο με δεξιοτεχνική μαστοριά από τη σοφή ροή των υδάτων της Ροδόπης.
Το ψηλότερο σημείο του δάσους της Ελατιάς είναι η κορυφή Τσάκαλος (1.826 μ.).
Και να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι το 1944 η περιοχή ήταν σχεδόν γυμνή λόγω της έντονης κτηνοτροφίας και μόνο κατά θέσεις, στις απρόσιτες περιοχές, υπήρχαν δασωμένα τμήματα.
Η περιοχή αποτελούσε θερινό λιβάδι Σαρακατσάνικων τσελιγκάτων. Η αποχώρηση των τσελιγκάτων μετά το 1944 και η μείωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων μέχρι το 1974 είχε ως αποτέλεσμα τη φυσική αναδάσωση της περιοχής, η οποία συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.
Σημείο αναφοράς της περιοχής το Δασικό Χωριό Ελατιάς, το οποίο ανήκει στο Δασαρχείο Δράμας και αποτελεί το διοικητικό και λειτουργικό κέντρο της περιοχής.
Βρίσκεται στη θέση ενός παλιού τσελιγκάτου, που είναι γνωστή ως “Καλύβια Κούτρα”. Να σημειωθεί ότι κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία, οι Σαρακατσάνοι παλιοί κάτοικοι των περιοχών της Ροδόπης, ανταμώνουν και πάλι στα ίδια χώματα κοντά στο Δασικό Χωριό.
Μια πιο ορθολογική προσέγγιση του δάσους της Ελατιάς γίνεται από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο που ξεκινάει από την πόλη της Δράμας, με κατεύθυνση βορειοανατολική.
Περνάει διαδοχικά από το Λιβαδερό (22 χλμ. από τη Δράμα), τη γέφυρα των Παπάδων που διασχίζει μια όμορφη λίμνη που σχηματίστηκε από τα νερά του Νέστου (38 χλμ. από τη Δράμα), το Σιδηρόνερο (45 χλμ. από τη Δράμα) και τη Σκαλωτή (54 χλμ. από τη Δράμα), το τελευταίο χωριό για προμήθειες πριν από την είσοδο στο δασικό σύμπλεγμα και καταλήγει στο Δασικό Χωριό της Ελατιάς, σε υψόμετρο 1.600 μ., σε μια περιοχή με μέση ετήσια θερμοκρασία 9 βαθμούς Κελσίου και ετήσιο ύψος βροχής ιδιαίτερα υψηλό, πάνω από 1.200 mm.
Ανατολικά του Δασικού Χωριού και σε απόσταση 7 χλμ. βρίσκεται η θέση “Στραβόρεμα” (1.300 μ.), ο δικός μας προορισμός, μιας και με βάση τις πληροφορίες που είχαμε συλλέξει πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις για κατασκήνωση.
Πράγματι, η πληροφόρηση που είχαμε ήταν ακριβής. Και κάτι παραπάνω. Το ειδυλλιακό αυτό μέρος ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας.
Ένα καταπράσινο λιβάδι μέσα σε πυκνά δάση ερυθρελάτης και δασικής πεύκης και ένα μικρό ρέμα να το διασχίζει σε συνεχείς μαιανδρισμούς.
Το σκηνικό συμπληρώνουν οι παρεμβάσεις του Δασαρχείου που δένουν αρμονικά με τον περιβάλλοντα χώρο: μια πέτρινη βρύση, δυο ξύλινα γεφυράκια και ένα μεγάλο υπόστεγο που στεγάζει ξύλινα τραπέζια και παγκάκια, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πικ νικ.
Δεν έλειψαν όμως και οι δυσάρεστες εκπλήξεις. Η διανυκτέρευση στο Στραβόρεμα κόντεψε να μετατραπεί σε άσκηση χειμερινής διαβίωσης.
Η ακατάσχετη υγρασία και οι χαμηλές θερμοκρασίες (5 βαθμοί Κελσίου η ελάχιστη θερμοκρασία που καταγράφηκε) έφεραν στα όρια του τον καλοκαιρινό μας εξοπλισμό.
Το επόμενο πρωί και με το που έσκασαν οι πρώτες ζεστές ακτίνες του ήλιου, η υγρασία άρχισε να εξατμίζεται, μετατρέποντας την περιοχή σε μια τεράστια υπαίθρια σάουνα. Μαγεία!!!
Αφού ολοκληρώθηκαν όλες οι απαραίτητες προετοιμασίες, ξεκινήσαμε την πορεία μας για τη διάσχιση του Στραβορέματος και του Αρκουδορέματος.
Από την χαρακτηριστική πέτρινη βρύση (από την οποία προμηθευτήκαμε νερό για τη μεγάλη διάσχιση που είχαμε μπροστά μας) φεύγει δασικός χωματόδρομος με κατεύθυνση νοτιοανατολική.
Ο δρόμος αυτός κινείται κατηφορικά και παράλληλα με το Στραβόρεμα, το οποίο βρίσκεται στα δεξιά μας, ανάμεσα από πυκνόκλαδες ερυθρελάτες, ευθύκορμες πεύκες και επιβλητικές οξυές.
Σύντομα κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες συστάδες σημύδας στις άκρες του δρόμου.
Η σημύδα είναι είδος ψυχρόβιο και φυλλοβόλο, ο φλοιός της είναι λευκός και παπυρώδης, τα κλαδιά της είναι κρεμαστά και το φύλλωμά της μικρό ωοειδές και οξύληκτο, που παίρνει ένα πολύ όμορφο κίτρινο χρώμα το φθινόπωρο.
Η σημύδα είναι “πρόσκοπο” είδος. Είναι δηλαδή το πρώτο είδος δέντρου που εγκαθίσταται σε γυμνές εκτάσεις αλλά σχετικά γρήγορα εκτοπίζεται από άλλα είδη με μεγαλύτερη ανταγωνιστική ικανότητα, όπως η δασική πεύκη ή η οξυά. Το ύψος της είναι γύρω στα 20 με 25 μέτρα, αλλά μπορεί να φτάσει και τα 35.
Συνεπαρμένοι από την επαφή μας με αυτό το μοναδικό είδος δέντρου που μόνο σ’ αυτήν την περιοχή της χώρας μας ευδοκιμεί, δεν αντιληφθήκαμε ότι είχαμε χάσει την οπτική επαφή με τη ρέμα.
Μετά από 8,5 χλμ. πορείας στο χωματόδρομο φτάνουμε σε διασταύρωση, όπου υπάρχει και κιόσκι, ιδανικό για μια σύντομη στάση για ανάπαυση, μιας και τόσο η ζέστη όσο και ο βαρύς εξοπλισμός που κουβαλούσαμε είχαν αρχίσει να μας καταπονούν.
Ο αριστερός κλάδος πηγαίνει προς τα ερείπια του χωριού Κάτω Μαντριά. Εμείς θα ακολουθήσουμε τον δεξιό κλάδο.
Από το κιόσκι έχουμε πανοραμική θέα του Στραβορέματος και του Μεγάλου ρέματος που κατεβαίνει από αριστερά.
Από εδώ φαίνεται στο βάθος και ένας χαρακτηριστικός τριγωνικός λόφος με την ονομασία “Φρούριο”.
Στο σημείο εκείνο τελειώνει ο χωματόδρομος και ξεκινάει το μονοπάτι στην καρδιά του Στραβορέματος και του Μεγάλου ρέματος.
Αγνοούμε μια ταμπέλα που λέει “Καταρράκτες” και συνεχίζουμε την πορεία μας στο χωματόδρομο.
Μετά από 3,7 χλμ. φτάνουμε σε δεύτερο κιόσκι. Σύντομη στάση και συνέχεια της διάσχισης του χωματόδρομου που φεύγει αριστερά από το κιόσκι.
Περνάμε ένα χαρακτηριστικό καλύβι, ενώ λίγο πιο κάτω συναντάμε κόκκινα σημάδια στα δέντρα. Είμαστε πλέον στην περιοχή του λόφου “Φρούριο”.
Αμέσως μετά σε φουρκέτα του δρόμου ξεκινάει στα δεξιά μας το μονοπάτι (έχει ένα ταμπελάκι “Σ” και κόκκινο σημάδι).
Η αρχή του μονοπατιού απέχει 1,2 χλμ. από το δεύτερο κιόσκι και 13 χλμ. περίπου από το ξεκίνημα της διάσχισής μας.
Το μονοπάτι, αν και κινείται μέσα σε πυκνή βλάστηση, είναι ευδιάκριτο και έχει κόκκινα σημάδια.
Σύντομα φτάνουμε στο πρώτο πέτρινο γεφύρι, το οποίο και περνάμε. Το ρέμα είναι πλέον στα αριστερά μας.
Στο βάθος δεξιά μας διακρίνεται ένας εντυπωσιακός μικρός καταρράκτης.
Στο σημείο αυτό (για την ακρίβεια λίγο πιο κάτω) ενώνονται τα δύο ρέματα (Στραβόρεμα και Μεγάλο ρέμα). Σιγά-σιγά το μονοπάτι απομακρύνεται από το ρέμα.
Μαγεμένοι από το μεγαλειώδες θέαμα που αντικρύζουν τα μάτια μας φτάνουμε στα ερείπια του χωριού Στροφές (14,8 χλμ. από την εκκίνηση).
Εδώ το μονοπάτι κάνει μια απότομη στροφή αριστερά, προς την κατεύθυνση του Στραβορέματος-Μεγάλου ρέματος, ενώ από κάτω μας ακούγεται το κελάρυσμα των πεντακάθαρων νερών του Ισκιορέματος.
Περνάμε το δεύτερο πέτρινο γεφύρι και μετά από 200 μ. το τρίτο γεφύρι.
Ουσιαστικά πλέον έχουμε μπει στην περιοχή του Αρκουδορέματος, το οποίο κυλάει ορμητικά στα δεξιά μας.
Εικόνες υψηλής αισθητικής εναλλάσσονται μπροστά μας με κινηματογραφική ταχύτητα.
Στα 17,6 χλμ. από την αρχή της πορείας μας φτάνουμε σε ένα χαρακτηριστικό ξέφωτο δίπλα στο Αρκουδόρεμα, χώρος ιδανικός για κατασκήνωση για όσους θελήσουν να σπάσουν τη διάσχιση σε δύο ημέρες, καθώς και για να χαρούν την απόλαυση της διανυκτέρευσης δίπλα στο ποτάμι, ίσως και μιας βουτιάς στα παγωμένα νερά του. Ρομαντικά πράγματα.
Η συνέχεια της διαδρομής εξίσου εντυπωσιακή. Περνάμε διαδοχικά το τέταρτο γεφύρι (το βλέπουμε στα δεξιά μας, δεν το περνάμε, συνεχίζουμε ευθεία), ένα κιόσκι, το πέμπτο πέτρινο γεφύρι (που και αυτό το βλέπουμε στα δεξιά μας, αλλά εμείς συνεχίζουμε ευθεία) και καταλήγουμε σε διασταύρωση μονοπατιών.
Μέχρι εδώ έχουμε διανύσει 25,3 χλμ. συνολικά. Αριστερά πηγαίνει για Πολυγέφυρο-Ζαρκαδιά και ευθεία συνεχίζει για Λίμνη-Ζαρκαδιά.
Εμείς συνεχίζουμε ευθεία. Σε διχάλα που συναντάμε λίγο πιο κάτω πάμε δεξιά.
Μετά από 2,5 χλμ. περίπου φτάνουμε στην τεχνητή λίμνη του Υ/Η φράγματος Πλατανόβρυσης.
Από εδώ ξεκινάει ένα παραλίμνιο μονοπάτι μήκους 7 χλμ. περίπου που καταλήγει στη Ζαρκαδιά, στο γνωστό ασφαλτόδρομο Παρανεστίου-Θερμιών, αφού πρώτα περάσει κοντά από τα ερείπια του χωριού Πολυγέφυρο και εν συνεχεία κατά μήκος των νότιων απολήξεων του Διαβολορέματος. Η συνολική απόσταση που διανύσαμε έφτασε τα 34 χλμ.
Κάπου εδώ τέλειωσε το οδοιπορικό μας στην οροσειρά της Κεντρικής Ροδόπης, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ορεινά συμπλέγματα της Ελλάδας.
Ήταν η πρώτη φορά που επισκέφτηκα την περιοχή και για ένα πράγμα είμαι σίγουρος:
ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ!!!