Περπατώντας στις γυμνές πλαγιές του Φαλακρού (Μέρος Α)

Το Φαλακρό είναι ένα μοναδικό σε ομορφιά και βιοποικιλότητα βουνό που ορθώνεται περήφανο με τα ατέλειωτα οροπέδια, τις απότομες πλαγιές και τα πυκνά δάση του, ορίζοντας το τοπίο και την άγρια φύση στα ανατολικά της Μακεδονίας.

Το Φαλακρό ονομαζόταν παλιότερα «Μποζ Νταγ» που στα τουρκικά σημαίνει το «Γκρι Βουνό», ενώ τη σύγχρονη ονομασία του την πήρε από τα γυμνά αλπικά του οροπέδια.

Υψώνεται στα κεντρικά του νομού Δράμας και αποτελεί την ανατολική συνέχεια της αλυσίδας των βουνών Λαϊλιάς, Όρβηλος και Μενοίκιο.

Στα δυτικά χωρίζεται από τον Όρβηλο από το οροπέδιο του Νευροκοπίου, στα βόρεια συναντά τον ποταμό Νέστο και στα νότια κατεβαίνει χαμηλά μέχρι τον ποταμό Αγγίτη και την κοιλάδα βόρεια της πόλης της Δράμας.

Το Φαλακρό είναι το ψηλότερο βουνό της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με μεγαλύτερο υψόμετρο τα 2.232 μέτρα και έναν όγκο που καλύπτει μια επιφάνεια 600 τ.χλμ. και ξεπερνά σε μήκος τα 45 χλμ.

Το βουνό αποτελείται από ένα σύμπλεγμα τριών κυρίων όγκων, το βορειοδυτικό με ψηλότερη κορυφή το Άγιο Πνεύμα (1.629 μ.), το νοτιοδυτικό με ψηλότερη κορυφή τον Γρανίτη ή Άγιο Παύλο (1.769 μ.) και το κεντρικό, που είναι και το πιο εντυπωσιακό, με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (2.232 μ.) ο οποίος περιβάλλεται από τις κορυφές Χιονότρυπα (2.112 μ.), Βάρδενα (2.194 μ.), Ψευτοδόντι (2.060 μ.), Καρτάκλα (2.035 μ.) και Στρογγυλό (2.012 μ.).

Το Φαλακρό διακρίνεται για τα πολλά μικρά ρέματα που καταλήγουν στο Νέστο με κυριότερο το ρέμα της Νίτσας.

Σύμβολο των αλπικών περιοχών του βουνού είναι η Χιονότρυπα, ένα εντυπωσιακό σπηλαιοβάραθρο με πλάτος 40 μέτρα και βάθος 100 μέτρα που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.100 μέτρων.

Το πολυσχιδές ανάγλυφό του δημιουργεί βαθιές και επιβλητικές χαράδρες, μεγαλοπρεπείς κορυφές, θεαματικές ορθοπλαγιές και εντυπωσιακά υποαλπικά οροπέδια.

Διακρίνεται, επίσης, από ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς (καρστικοί σχηματισμοί) και υψηλή βιοποικιλότητα.

Το ασβεστολιθικό υπόστρωμα του Φαλακρού, σε συνδυασμό με τις κλιματικές και τοπογραφικές συνιστώσες της περιοχής, αναδεικνύουν το όρος σε βιότοπο ιδιαίτερου βοτανικού ενδιαφέροντος και εξηγούν γιατί αυτό έχει χαρακτηριστεί ως «βουνό των λουλουδιών».

Ιδιαίτερες ενότητες οικοσυστημάτων που σχηματίζει το Φαλακρό είναι:

Οι ορθοπλαγιές και οι μεγάλες κορυφές που σχηματίζονται στη νότια πλευρά του, δημιουργώντας μια απόκρημνη αλλά πολύ εντυπωσιακή χοάνη.

Τα ψευδαλπικά του λιβάδια που εμφανίζονται σε υψόμετρο μεταξύ 1.200-2.232 μέτρων. Τα λιβάδια αυτά αποτελούν πολύτιμα καταφύγια για σπάνια είδη ζώων και φυτών πολλά από τα οποία βρήκαν άσυλο εκεί μετά τους παγετώνες.

Η ποικιλία στοιχείων χλωρίδας και πανίδας που υπάρχουν σε αυτά, επέβαλε την ένταξη και προστασία του στο δίκτυο «Natura 2000» με το όνομα «Κορυφές Όρους Φαλακρού».

Τα είδη της χλωρίδας που βρίσκονται στο Φαλακρό ξεπερνάνε τα 1.000. Στα χαμηλά του βουνού και μέχρι τα 400 μέτρα επικρατεί το πουρνάρι, ενώ άλλα είδη αυτής της ζώνης είναι ο γαύρος, το παλιούρι, η κρανιά, η φτελιά και τα βάτα.

Πιο ψηλά και μέχρι τα 800 μέτρα και στις ημιορεινές περιοχές αναπτύσσονται δάση διαφόρων ειδών βελανιδιάς μαζί με καστανιές, φλαμουριές, σκλήθρα, καρυδιές, οστρυές, φράξους, σφενδάμια και άρκευθα.

Στη συνέχεια και μέχρι τα 1.800 μέτρα αναπτύσσονται δάση οξυάς και δάση μαύρης πεύκης. Από εκεί και πάνω ξεκινάνε τα ατέλειωτα χορτολίβαδα των υποαλπικών και των αλπικών με τα δεκάδες σπάνια φυτά.

Η ορνιθοπανίδα του βουνού περιλαμβάνει πολλά και σπάνια είδη. Από τα αρπακτικά εδώ συναντώνται χρυσαετοί, σπάνιοι γερακαετοί, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, αετογερακίνες, γερακίνες κ.ά.

Στα πυκνά δάση του βουνού ζει ένα σπάνιο είδος γλαύκας, ο αιγωλιός. Στις πλαγιές του βουνού υπάχουν ακόμα αρκετές πετροπέρδικες, ενώ συχνά τα λατομεία μαρμάρου της περιοχής δέχονται επισκέψεις από μεγάλα κοπάδια από αγιοπούλια.

Από τα θηλαστικά ξεχωρίζουν οι παρουσίες του λύκου και του ζαρκαδιού, οι οποίες συμπληρώνονται με άλλα είδη, όπως αγριόγατους, βίδρες, αλεπούδες, κουνάβια, ασβούς, νυφίτσες, σκίουρους, λαγούς και αγριογούρουνα.

Η περιοχή του Φαλακρού είναι διάσημη σε όλη την Ευρώπη για την μεγάλη ποικιλία και σπανιότητά της σε πεταλούδες. Από αυτές ξεχωρίζουν οι Maculinea alcon, Neptis sappho, Agrodiaetus nephohiptamenos, κ.ά.

Οι λάτρεις των βουνών βρίσκουν σε κάθε εποχή του χρόνου εκείνη την ομορφιά και το κάλεσμα της ίδιας της φύσης που πιστοποιείται και ανανεώνεται σε κάθε επαφή μαζί της.

Πόσο δυνατό θα πρέπει να είναι αυτό το δέσιμο ανθρώπου και φύσης! Το βλέπω να καθρεφτίζεται στα γεμάτα ενθουσιασμό πρόσωπα των συνοδοιπόρων μου κάθε φορά που ξεκινάμε το ταξίδι –όσο μακρινό κι αν είναι αυτό- που θα μας φέρει στα ριζά του αγαπημένου μας βουνού.

Κι είναι μακρινό το ταξίδι –για μας τους Αθηναίους- για να φτάσεις στο γραφικό χωριουδάκι των Πύργων της Δράμας.

Το χωριό Πύργοι, 20 χιλιόμετρα ΒΔ από τη Δράμα, στέκεται σε υψόμετρο 630 μέτρων στην αριστερή όχθη του ρέματος Σουσίτσα που κατεβαίνει από τις κορυφές του Φαλακρού.

Από την πλατεία του χωριού των Πύργων του νομού Δράμας στρίβουμε αριστερά (υπάρχει ταμπέλα) ανηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο που μας βγάζει στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Στο πίσω μέρος της εκκλησίας ξεκινάει χωματόδρομος καλής βατότητας που κατηφορίζει στο ρέμα Σουσίτσα και σε 3,5 χιλιόμετρα καταλήγει στο άδειο καταφύγιο Πύργων (στην αρχή του χωματόδρομου υπάρχει ξύλινη ταμπέλα με την ένδειξη «Προς Καταφύγιο Πύργων»).

Το καταφύγιο βρίσκεται στην θέση «Κάπι» κάτω από εντυπωσιακό κάθετο βράχο όπου έχουν ανοιχτεί αρκετές αναρριχητικές διαδρομές. Εδώ υπάρχει και βρύση με νερό, καθώς και μια πινακίδα των μονοπατιών του Φαλακρού.

Το μονοπάτι –με την κωδική ονομασία «Φ2»– ξεκινάει ανηφορικά πίσω από το καταφύγιο ακολουθώντας την κοίτη του «Στενορέματος».

Το Στενόρεμα είναι ένα σχετικά ομαλό και δασωμένο ρέμα που έρχεται από το οροπέδιο του χιονοδρομικού.

Σε όλη την διάρκεια της πορείας μας σε αυτό είμαστε κάτω από την σκιά των δένδρων ενώ στο μέσο του συναντάμε παλιά κτισμένη σκάλα (λιθόστρωτο μονοπάτι) με την βοήθεια της οποίας παρακάμπτουμε το απότομο κομμάτι του.

Το δάσος αυτό με τις πυκνές φυλλωσιές ασκεί πάνω μας μια μαγική έλξη. Μέσα στους ίσκιους του, με τα κλαδιά του να σμίγουν πάνω ψηλά, και τους κορμούς των δέντρων να κλείνουν τον τόπο από παντού, δεν υπάρχουν μακρινοί ορίζοντες.

Είσαι αναγκασμένος να επικεντρώνεις την προσοχή σου στην πλούσια ζωή που έχεις δίπλα σου.

Καθόλη τη διάρκεια της διάσχισης του Στενορέματος (κατεύθυνση ΒΑ), συναντήσαμε μόνο ένα μεταλλικό ταμπελάκι «Φ2» και ελάχιστα ξεθωριασμένα κόκκινα σημάδια και βέλη πάνω σε δέντρα και βράχια, απομεινάρια παλιάς σήμανσης.

Το περπάτημα εδώ παύει ν’ ακολουθεί τους γνωστούς κανόνες. Ο ήλιος πρέπει να παλέψει με την πυκνή φυλλωσιά για ν’ ανταμώσει της γης το στρώμα, και τα όρθια λυγερόκορμα δέντρα μοιάζουν μ’ ανθρώπινες παρουσίες βαλμένες για να σε μπερδέψουν.

Μετά από 45′ πορείας μέσα στο ρέμα, συναντάμε μονοπάτι που έρχεται από τα δεξιά και το οποίο πρέπει να ακολουθήσουμε (1.000 μ. υψόμετρο – 2,9 χλμ. πορείας).

Εδώ θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να ακολουθήσουμε την σηματοδότηση (ξεθωριασμένα κόκκινα σημάδια πάνω σε δέντρο στα δεξιά μας), αλλιώς είναι πολύ εύκολο να ξεγελαστούμε και να συνεχίσουμε μέσα στο ρέμα, οπότε θα ταλαιπωρηθούμε αρκετά.

Μετά την στροφή, το μονοπάτι ανηφορίζει την πλαγιά μέσα στις οξιές (με κατεύθυνση Ν) και μετά από 400 μ. πορείας ουσιαστικά έχουμε βγει από τη ρεματιά (1.080 μ. υψόμετρο).

Στα 15′ μετά την χαρακτηριστική δεξιά στροφή του μονοπατιού (1.080 μ. υψόμετρο – 3,4 χλμ. πορείας), το μονοπάτι μάς οδηγεί σε χαρακτηριστικό ώμο με παλιά στάνη. Από εδώ έχουμε θέα προς τους Πύργους.

Στην συνέχεια τραβερσάρουμε την αραιοδασωμένη πλαγιά για βγούμε απέναντι, αφήνοντας οριστικά το δάσος πίσω μας. Στο σημείο αυτό τα πολλά γιδόστρατα ίσως μας μπερδέψουν λίγο.

Ανηφορίζοντας όμως για λίγο προς τα πάνω ξανασυναντάμε το φαρδύ μονοπάτι με την πρόχειρη σηματοδότηση.

Ανηφορίζουμε γλυκά με διαδοχικά ζικ-ζακ και σε λίγο αντικρίζουμε στην απέναντι πλευρά του βουνού το οροπέδιο της Σίτνας.

Συνεχίζοντας με ΒΑ κατεύθυνση, τραβερσάρουμε δεξιά από κορυφή με τριγωνομετρικό (1.469 μ.) και οδηγούμαστε πρώτα σε πλάτωμα με πετρόχτιστη στάνη και στην συνέχεια σε μεγάλη δεξαμενή με ποτίστρα.

Ακριβώς πάνω από την ποτίστρα υπάρχει μικρό διάσελο περιστοιχισμένο από μεγάλα πεύκα ενώ ψηλά αντικρίζουμε τις ορθοπλαγιές της λεκάνης του Φαλακρού και στα αριστερά την κορυφή της Καρτάλκας.

Το μονοπάτι, φαρδύ και ευδιάκριτο, μπαίνει μέσα στο δάσος με τα πεύκα για να καταλήξει σε 10′ στις «Πόρτες», το χαρακτηριστικό στενό διάσελο όπου καταλήγει και το μονοπάτι «Φ1» που έρχεται από το “Φαράγγι των Πύργων” (2 ώρες και 30′ πορείας – 1.460 μ. υψόμετρο – 6,4 χλμ. πορείας).

Συνεχίζεται…

Χάρτης της διαδρομής

Οι πληροφορίες για το βουνό έχουν αλιευτεί από την εξαιρετική ιστοσελίδα naturagraeca.com
Την λεπτομερή περιγραφή της διαδρομής την βρήκα στην ιστοσελίδα του ΕΟΣ Καβάλας

Διαβάστε επίσης:

Περπατώντας στις γυμνές πλαγιές του Φαλακρού (Μέρος Β)