Το Γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης ή Τηθύος στον Βούρινο
Μπορεί μια ορειβατική εξόρμηση να εξελιχθεί σ’ ένα χρονοταξίδι στο Κέντρο της Γης; Χωρίς ρομαντισμό και φαντασιοπληξία σας λέω ξεκάθαρα, ναι μπορεί.
Τόσο χρόνια περιήγησης στα βουνά της πατρίδας μας, τόσες εμπειρίες, τόσες εικόνες. Κι όμως, κάθε φορά που θα βρεθώ σ’ ένα νέο προορισμό πάντα θα υπάρχει κάτι που θα με εκπλήξει.
Η φύση και τα βουνά δε σταματούν ποτέ να μας εκπλήσσουν. Εμείς αφήνουμε την δυστοπική καθημερινότητα να μας κρατά μακριά τους. Μακριά από εκείνα τα μικρά και μεγάλα θαύματα που συντελούνται κάθε λεπτό της μέρας. Μακριά από τη ζωή. Γιατί η ζωή είναι ένα θαύμα.
Στην καρδιά της Δυτικής Μακεδονίας, στα σύνορα των νομών Κοζάνης και Γρεβενών, ορθώνει το ανάστημα των 1.866 μέτρων ο Βούρινος. Είναι ένα μικρό βουνό με μεγάλη ιδιαιτερότητα.
Αποτελείται από δύο παράλληλα μακρόστενα όρη, τον Άνω Βούρινο στα δυτικά και τον Κάτω Βούρινο στ’ ανατολικά, που χωρίζονται από την κοιλάδα του «Μεσιανού Νερού» ή «Μεσιού Νερού».
Το βουνό έχει ιδιαίτερα ηφαιστειακά πετρώματα και χλωρίδα. Εντοπίζονται 15 είδη ενδημικά στην Ελλάδα και 8 ενδημικά στον κόσμο.
Η σπάνια χλωρίδα του βουνού, βοήθησε στο να αναπτυχθεί γενικώς μια μεγάλη βιοποικιλότητα, που εντοπίζεται κυρίως στην κοιλάδα του «Μεσιανού Νερού». Λόγω αυτής της βιοποικιλότητάς του, ο Βούρινος είναι ενταγμένος στο δίκτυο Natura.
Στην κοιλάδα του «Μεσιανού Νερού» συμβαίνουν, όμως, και άλλα εξαιρετικά πραγματάκια. Στην μικρή αυτή γωνιά της ελληνικής γης, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει εμφανή σημάδια σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών της Ευρώπης και της Αφρικής.
Για την ακρίβεια, είναι το μοναδικό σημείο στην Ελλάδα και την Ευρώπη όπου αποκαλύπτεται ο μανδύας της Γης.
Καλώς ήρθατε, λοιπόν, στο γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης ή Τηθύος, υποψήφιο για ένταξη στο Παγκόσμιο Δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO, καθώς είναι μια από τις πιο αρχέγονες περιοχές του πλανήτη.
Τι είναι το γεωπάρκο;
Σύμφωνα με την UNESCO, ως γεωπάρκα ορίζονται περιοχές ιδιαίτερης γεωλογικής σημασίας, σπανιότητας ή κάλλους, όπου η γεωλογική κληρονομιά προστατεύεται και αναπτύσσεται ταυτοχρόνως.
Τα γεωπάρκα είναι περιοχές όπου εκτός από τις διάφορες γεωλογικές εμφανίσεις, μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν και άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως αρχαιολογικές, οικολογικές, ιστορικές ή/και πολιτιστικές αξίες και μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη, ενεργοποιώντας τον τουρισμό με τη μορφή του οικο- ή γεωτουρισμού.
Διαβάστε ακόμα:
Μια αιωνιότητα και μια μέρα στον Βούρινο
Τα γεωπάρκα έχουν καθορισμένη γεωγραφική έκταση και θεματολογία που επιτρέπει την ανάπτυξη οικονομικών/τουριστικών δραστηριοτήτων.
H αναγνώριση περιοχών ως «Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO» έχει πολύ μεγάλη σημασία καθώς μπορεί να συμβάλει στην ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας, την ενίσχυση της αγροδιατροφής, την προβολή των περιοχών αυτών ως πρότυπων προορισμών εναλλακτικού τουρισμού, τόσο για τον εσωτερικό, όσο και για τον εισερχόμενο τουρισμό, την τόνωση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, την προώθηση του εθελοντισμού, αλλά και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ιδιαίτερα πλεονεκτική θέση, καθώς ήδη πέντε περιοχές της χαρακτηρίζονται «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO», με ένα πρόγραμμα του Οργανισμού στο οποίο εντάσσονται συνολικά 120 γεωπάρκα σε 33 χώρες παγκοσμίως. Πρόκειται για υπέροχα τοπία, με επιστημονική αξία αναγνωρισμένη από τη διεθνή κοινότητα.
Τα 5 ελληνικά γεωπάρκα στον παγκόσμιο χάρτη της UNESCO είναι:
- Το Γεωπάρκο Λέσβου
- Η περιοχή του Ψηλορείτη, στην Κρήτη
- Η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου, στην Ήπειρο
- Το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού, στην Πελοπόννησο
- Η περιοχή της Σητείας, στην Κρήτη
Το Γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης ή Τηθύος
Το γεωπάρκο βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης για την ένταξή του στο Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων που υποστηρίζεται από την UNESCO.
Σε μια έκταση 1.548 τετραγωνικών χιλιομέτρων μπορείτε ν’ ακολουθήσετε βήμα-βήμα, με την βοήθεια της επιστήμης, την πορεία των τεκτονικών πλακών, να θαυμάσετε τα ανάγλυφα τοπία που δημιουργούνται από την κίνηση των πλακών αυτών και να απολαύσετε τη σπάνια βιοποικιλότητα της περιοχής.
Εκεί, φιλοξενούνται τα παλαιότερα πετρώματα της Ελλάδας που χρονολογούνται σχεδόν ένα δισεκατομμύριο χρόνια.
Ο Βούρινος και οι γύρω ορεινές περιοχές, περιέχουν τον απολεσθέντα κόσμο της Παγγαίας. Πριν από 237 εκατομμύρια χρόνια όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες στην Παγγαία και η θάλασσα της Τηθύος ήταν η μεγάλη κεντρική θάλασσα.
Μετά από μια μακρά γεωλογική εξέλιξη, η Παγγαία χωρίστηκε για να δημιουργήσει την Αφρική, την Ευρώπη και τον αρχαίο ωκεανό της Τηθύος.
Το τοπίο είναι σμιλευμένο και από παγετώνες, δημιουργώντας μια σπάνια και ιδιαίτερη ομορφιά.
Φορέας διαχείρισης του Γεωπάρκου Γρεβενών – Κοζάνης έχει οριστεί η ΑΝΚΟ – Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας, με τη στήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και των Δήμων Γρεβενών, Δεσκάτης, Βοίου, Σερβίων – Βελβεντού & Κοζάνης.
Το λογότυπο του Γεωπάρκου είναι η ίδια η Τηθύς, μια από τις Τιτανίδες της Ελληνικής Μυθολογίας, μητέρα όλων των υδάτων της Γης.
Η Σύγκρουση των Τεκτονικών Πλακών
Πριν από 170 εκατομμύρια χρόνια, σε αυτό το σημείο, η λιθόσφαιρα της Τηθύος, συμπεριλαμβανομένου του όρους Βούρινου, συγκρούστηκε με την τεκτονική πλάκα αρχαίας Ευρώπης.
Το ίχνος αυτής της σύγκρουσης παραμένει στα βάθη της κοιλάδας του «Μεσιανού Νερού» και επεκτείνεται από το χωριό Παλαιόκαστρο στα βόρεια, έως το Χρώμιο και το μοναστήρι της Ζάβορδας στα νότια.
Τα σημάδια της σύγκρουσης διακρίνονται στα πετρώματα κάτω από τα πόδια του επισκέπτη, παραμορφωμένα και σπασμένα στη ζώνη σύγκρουσης των δύο τεράστιων τεκτονικών πλακών.
Η περιοχή αυτή είναι μια γεω-ιστορική θέση, όπου η επαφή πετρωμάτων σαν αυτά, ήταν η πρώτη που αναγνωρίστηκε επίσημα από γεωλόγους επιστήμονες.
Η διαφορετική χημική σύσταση των πετρωμάτων του ωκεανού της Τηθύος (υπερβασικοί περιδοτίτες) και της Ευρώπης (σχιστόλιθοι και ασβεστόλιθοι) είναι εμφανής στη βιοποικιλότητα κατά μήκος της κοιλάδας: η μία τεκτονική πλάκα στερείται χημικά στοιχεία, τα οποία όμως εμφανίζονται στην άλλη.
Όταν δε, τα εδάφη αναμειγνύονται κατά μήκος της κοιλάδας, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο υπέδαφος, εξαιρετικά εύφορο, υποστηρίζοντας την ύπαρξη τοπικών ενδημικών φυτών και εντόμων που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον πλανήτη.
