Μονοπάτι Μαινάλου: Από το Βαλτεσινίκο στα Λαγκάδια
Γκρίζος ουρανός. Ανταριασμένος. Διάθεση αβάσταχτα μελαγχολική. Το φθινόπωρο έχει μπει για τα καλά στις ζωές μας. Το μυαλό βυθίζεται σε σκέψεις. Σ’ εκείνα τα όνειρα, τ’ απραγματοποίητα, που μας στοιχειώνουν.
Πολύτιμο καταφύγιο οι αναμνήσεις. Αναμνήσεις γλυκές, μα συνάμα τόσο έντονες όσο και τα συναισθήματα που πυροδοτούν στην ψυχή.
Είναι οι μυρωδιές, τα χρώματα, ο αέρας, η βροχή, η ομίχλη, η γαλήνη, όλα αυτά που χαράχτηκαν βαθιά μετά από κείνες τις φθινοπωρινές πεζοπορίες στα δάση.
Περπατάς στο φθινοπωρινό δάσος συνθλίβοντας τα ξερά φύλλα. Όλα γύρω σου μυρίζουν τόσο γήινα και φρέσκα. Ποικιλία χρωμάτων σε περιβάλλει, γεμάτα ένταση και πάθος. Δεν γράφετε ποίηση;
Το φθινόπωρο μας φωνάζει: επιβραδύνετε, κλείστε τα μάτια, πάρτε βαθιά ανάσα, εκπνεύστε. Διώξτε όλες εκείνες τις αρνητικές σκέψεις και βγείτε έξω στη φύση, τον μεγάλο καλλιτέχνη, που αυτές τις μέρες μεγαλουργεί.
Αυτό θα κάνουμε και μεις σήμερα. Προορισμός μας το Μαίναλο, ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της χώρας μας, που διαθέτει ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
Συγκεκριμένα, περπατάμε στο 8ο και τελευταίο τμήμα του Menalon Trail, από το Βαλτεσινίκο στα Λαγκάδια.
Όπως μας πληροφορεί η ιστοσελίδα του μονοπατιού, τόσο ο σχεδιασμός και η οργάνωση του μονοπατιού, όσο και η γενική υποδομή του, πληρεί πλήρως τα πλαίσια που ορίζει το πρότυπο που έθεσε η European Ramblers Association (ERA), που συγκεντρώνει 33 εθνικές ομοσπονδίες ευρωπαϊκών χωρών και με περίπου 3.000.000 μέλη.
Διαβάστε ακόμη: Πεζοπορώντας στα μονοπάτια των αρκαδικών χωριών του Μαινάλου (Μέρος Α)
Αφού το Μονοπάτι του Μαινάλου αξιολογήθηκε σύμφωνα με 41 σημεία-παραμέτρους μέτρησης, για την ποιότητα και τα τεχνικά κριτήρια, έλαβε το πιστοποιητικό ικανότητας ως ένα από τα Trails Master Quality (Leading Quality Trails – Best of Europe) και προτάθηκε και από την ERA στους Ευρωπαίους πεζοπόρους ως ένα συνεκτικό, ενδιαφέρον και ασφαλές βουνό για περιπέτεια.
Το Μονοπάτι του Μαινάλου είναι το 10ο Ευρωπαϊκό μονοπάτι που παίρνει αυτή τη σημαντική εγγύηση ποιότητας και ασφάλειας.
Το Μονοπάτι του Μαινάλου εκτείνεται σε μήκος 75 χιλιομέτρων. Περνάει μέσα από τα χωριά της Στεμνίτσας, Δημητσάνας, Ζιγοβίστι, Ελάτη, Βυτίνα, Νυμφασία, Μαγούλιανα, Βαλτεσινίκο και τα Λαγκάδια.
Από το Βαλτεσινίκο στα Λαγκάδια
Το Βαλτεσινίκο είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.150 μέτρων σε μια πλαγιά του βόρειου Μαινάλου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αρκαδίας και της Πελοποννήσου. Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Βρίσκεται βορειοδυτικά της Βυτίνας και απέχει 6 χιλιόμετρα από τα Μαγούλιανα και 60 χιλιόμετρα από την Τρίπολη, προς το δρόμο του Πύργου. Παλιότερα είχε 800 περίπου κατοίκους, σήμερα όμως κρατά μόλις 200.
Στο χωριό υπάρχει λαογραφικό μουσείο. Ήταν το πρώτο χωριό στην Πελοπόννησο με δωρεάν ασύρματο Ίντερνετ και το πρώτο που σχεδιάζεται, με βάση πιλοτικό πρόγραμμα της Αγροτουριστικής, να αποτελέσει πρότυπο οικοχωριό.
Ένα χιλιόμετρο μακριά από το χωριό εντοπίζεται η θέση Λενικά, όπου ανακαλύφθηκαν ερείπια αρχαίας πόλης, ναού και μυκηναϊκών τειχών.
Το 1939 έγιναν οι πρώτες ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική Εταιρεία, σύμφωνα με την οποία ο ναός είναι από τον 7ο αιώνα π.Χ. και ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη.
Διαβάστε ακόμη: Πεζοπορώντας στα μονοπάτια των αρκαδικών χωριών του Μαινάλου (Μέρος Β)
Το Βαλτεσίνικο ήταν γνωστό κατά τη Φραγκoκρατία ως Βάλτες. Στην κορυφή Παλαιόκαστρο βρίσκονται τα ερείπια μεσαιωνικού οχυρού.
Ο πληθυσμός του οικισμού είχε ήδη αρχίσει να αυξάνεται, λόγω των επιδρομών κυρίως Σλάβων στις πεδινότερες περιοχές.
Από τις αρχές του 15ου αιώνα και μετά εμφανίζονται Τούρκοι στην περιοχή, οι οποίοι ενίοτε παραχωρούν προνόμια στους ντόπιους.
Το 1770 το χωριό συμμετέχει στα Ορλωφικά, επανάσταση που καταπνίχτηκε με πολλά θύματα και αιχμαλώτους.
Το χωριό αποτελούσε το ορμητήριο του Θεόδωρου Kολοκοτρώνη κατά την Επανάσταση του 1821 και ειδικά μετά την έλευση του Iμπραήμ και τις σφοδρές συγκρούσεις με τον αιγυπτιακό στρατό.
O Iμπραήμ εξεστράτευσε πέντε φορές ενάντια στον Kολοκοτρώνη, ο οποίος τις απέκρουσε επιτυχώς.
Στις 17 Αυγούστου γίνεται τοπικό πανηγύρι με πλήθος κόσμου, στο οποίο αναβιώνει το έθιμο του παραδοσιακού αλωνίσματος από το 1998.
Πίσω από τη Μονή της Παναγίας, σε ένα πέτρινο αλώνι, συγκεντρώνονται δεμάτια σοδειάς και άλογα για το αλώνισμα, το οποίο διαρκεί σχεδόν ολόκληρη μέρα.
Η περιγραφή της διαδρομής είναι από την ιστοσελίδα του Menalon Trail. Για να την επισκεφτείτε, πατήστε ΕΔΩ.
Από την πλατεία στο Βαλτεσινίκο, περνάμε δίπλα από το εντυπωσιακό πετρόχτιστο σχολείο και βγαίνουμε στον ανώτερο περιφερειακό του χωριού, θέση ανοιχτής θέας όλων των βόρειων λεκανών.
Κερδίζουμε ύψος από μονοπάτι και τσιμεντόδρομο μέχρι τα 1250 μέτρα, όπου πιάνουμε καλό μονοπάτι που διατρέχει την κορφή όπου φωλιάζει το Κάστρο Βαλτεσινίκου.
Σε ανοιχτά τοπία με ωραία θέα ξανα χάνουμε λίγο ύψος μέχρι το εκκλησάκι Αγία Τριάδα.
Το επόμενο τμήμα της διαδρομής διασχίζει ένα μεγάλο δάσος ελάτων από μια σειρά τεχνητά διαμορφωμένο μονοπάτια.
Μετά από σύντομη παράκαμψη για την πηγή στης Γριάς το Λιθάρι, θα κερδίσουμε λίγο ύψος για να ξανά κατέβουμε κοντά στην Κρύα Βρύση, μεγάλη πηγή όπου και ξενώνας-εστιατόριο (συνήθως κλειστό).
Από εδώ θα ανηφορίσουμε μαλακά μέχρι διάσελο και άσφαλτο. Ένας μικρός δασικός δρόμος θα μας βοηθήσει να διασχίσουμε μια δασωμένη ράχη και να φτάσουμε στη θέση Ελατάκος.
Μπαίνουμε από ανοιχτή πύλη στο μεγάλο λιβάδι Γκριλάς, όπου χωράφια με καρυδιές, αλώνια και καλύβια.
Στη δυτική άκρη αυτής της ζώνης θα δούμε τα Λαγκάδια και θα κατηφορίσουμε προς αυτά με ελιγμούς, ακολουθώντας τις πιο ομαλές λεκάνες.
Μετά από μικρή πηγή φτάνουμε σε χωματόδρομο και τον αφήνουμε για να περάσουμε κάτω από το εντυπωσιακό συγκρότημα των νερόμυλων Ράπη.
Μπαίνουμε πλέον στα Λαγκάδια και καταλήγουμε στο ηρώο πεσόντων από ένα συνδυασμό καλντεριμιών, έχοντας διανύσει 14 περίπου χιλιόμετρα.
Τα Λαγκάδια Αρκαδίας
Τα Λαγκάδια, το «κρεμαστό χωριό της Πελοποννήσου», όπως αποκαλείται από παλιά, είναι ένα αριστούργημα φυσικό και αρχιτεκτονικό.
Κτισμένο σε απότομη πλαγιά-αντέρεισμα του Μαινάλου μέσα σε πλούσια πράσινη βλάστηση, φαίνεται να κρέμεται νομίζει κανείς πάνω από το άγριο φαράγγι που σχηματίζει το Λαγκαδιανό ποτάμι ή ποταμός Τουθόα κατά τον Παυσανία.
Ο φιδογυριστός δρόμος ακολουθεί τους εντυπωσιακούς σχηματισμούς του τοπίου και οδηγεί στην καρδιά του πετρόχτιστου χωριού, που στόλισαν με τα έργα τους οι περίφημοι Λαγκαδινοί χτίστες, αρχιτέκτονες και μάστορες της πέτρας.
Ονομαστοί σε όλη την Ελλάδα υπήρξαν οι Λαγκαδινοί κτίστες, με πλούσια αρχιτεκτονική παράδοση, η οποία είναι εμφανής και στο ίδιο το χωριό.
Εκπληκτικά πέτρινα αρχοντικά και καλντερίμια, σκεπαστές αυλές και σκαλιστές εξώπορτες, πελεκητές καμάρες και παλιές εκκλησίες, ελικοειδή πέτρινα μονοπάτια και σκαλιά, τοξωτά γεφύρια, νεροτριβές και νερόμυλοι της περιοχής, αφήνουν μαγεμένο τον επισκέπτη. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
Το χωριό βρίσκεται 65 χιλιόμετρα ΒΔ της Τρίπολης και 80 χιλιόμετρα Α του Πύργου. Είναι κτισμένο σε πλαγιά κλίσης 70 μοιρών, σε υψόμετρο 970 μέτρων και διατρέχεται από τρία ρέματα.
Το χωριό ορίζεται από τον εθνικό δρόμο στον Πάνω και στον Κάτω Μαχαλά. Ο Κάτω Μαχαλάς είναι μία ρεματιά, στην οποία κυλά το Λαγκαδιανό ποτάμι, που αποτελεί παραπόταμο του Λάδωνα.
Στην περιοχή που βρίσκονται σήμερα τα Λαγκάδια, κατά τους αρχαίους χρόνους υπήρχε η Τευθίς και κατά τους χρόνους της Φραγκοκρατίας ένα από τα 24 ιπποτικά φέουδα της Βαρωνίας της Άκοβας.
Οι κάτοικοι της Τευθίδος έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, μαζί με άλλους Αρκάδες, με αρχηγό τον Αγαπήνορα.
Κατά τον Παυσανία υπήρχε εκεί άγαλμα και ναός της Αθηνάς, καθώς και ναοί της Αφροδίτης και της Αρτέμιδας.
Διαβάστε ακόμη: Πεζοπορώντας στα μονοπάτια των αρκαδικών χωριών του Μαινάλου (Μέρος Γ)
Από εδώ περνούσε η περίφημη οδός Σπάρτης – Μεγαλόπολης – Μεθυδρίου – Τευθίδος – Ηραίας – Ολυμπίας, την οποία χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου για να μεταβαίνουν στην Ολυμπία και να παρακολουθούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Κάτι παρόμοιο, δηλαδή, με το σημερινό δρόμο Αθήνας – Τρίπολης – Βυτίνας – Λαγκαδίων – Ολυμπίας, με τη διαφορά όμως ότι οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες δε μοιάζουν να έχουν κάποια συγγένεια με την Ολυμπία.
Κατά τους πολέμους των Θηβαίων με τους Λακεδαιμονίους η Τευθίς τάχθηκε με το μέρος των Θηβαίων.
Με την ίδρυση της “Μεγάλης Πόλεως” από τον Επαμεινώνδα, η Τευθίς άρχισε να παρακμάζει και μετατράπηκε σε μικρό χωριό.
Για το χτίσιμο της σημερινής κωμόπολης των Λαγκαδίων υπάρχουν τρεις εκδοχές:
α) Στις αρχές του 13ου αιώνα, την εποχή δηλαδή της Φραγκοκρατίας ο ιππότης De Lienne έφερε Φράγκους τεχνίτες για να χτίσουν το κάστρο της Άκοβας (τα ερείπιά του σώζονται κοντά στο χωριό Γαλατά). Οι τεχνίτες παρέμειναν στην περιοχή και μαζί με απογόνους του De Lienne ίδρυσαν τα Λαγκάδια και υπήρξαν οι αρχηγοί της οικογένειας των Δεληγιανναίων.
β) Ο ιππότης της Άκοβας De Lienne, είχε γραμματέα έναν Έλληνα από τη Σμύρνη, ο οποίος απήγαγε την κόρη του Ιππότη και εγκαταστάθηκε, μαζί με άλλους πιστούς του, στη θέση “τα Λαγκάδια”, όπου ιδρύθηκε μικρός οικισμός, που αργότερα εξελίχθηκε σε σημαντική κωμόπολη.
γ) Κατά τον Τάκη Κανδηλώρο, τα Λαγκάδια χτίστηκαν κατά τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Από τον 13ο αιώνα δεσπόζει η οικογένεια των Δεληγιανναίων, που θεωρούνται απόγονοι του Jean (Ιωάννη) De Lienne, ή του Πέτρου εκ Σμύρνης (γραμματέα του De Lienne).
Στα Λαγκάδια η επανάσταση κηρύχτηκε στις 23 Μαρτίου 1821. Την 1η Απριλίου 1821 ο κοτζαμπάσης Κανέλλος Δεληγιάννης διατάσσει τη σφαγή όλων των Τούρκων Λαγκαδινών (40 οικογένειες) και την πυρπόληση του τζαμιού.
Συνολικά σφαγιάστηκαν περίπου 300 άοπλοι άντρες (λίγες ημέρες νωρίτερα είχαν αφοπλιστεί), γυναίκες και παιδιά.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τρομοκρατηθούν οι κάτοικοι της γύρω περιοχής που, φοβούμενοι αντίποινα, εντάχθηκαν στο πλευρό των Δεληγιανναίων, οι οποίοι είχαν πλέον πέσει στη δυσμένεια των Τούρκων και χρειάζονταν υποστήριξη.
Το 1825 ο Ιμπραήμ έχοντας ανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου εισέρχεται στα άδεια από κατοίκους Λαγκάδια και στήνει για μερικές μέρες το αρχηγείο του στο σπίτι των Δεληγιανναίων.
Η προσφορά των Λαγκαδινών στον αγώνα του 1821 ήταν μεγάλη. Εκτός από την προσωπική τους συμμετοχή (Γιάννης Θεοφιλόπουλος «Καραβογιάννης», Παπασταθούλης, Θανάσης Κίντζιος, Μιχάλης Κίντζιος, Ιωάννης Χριστοδουλόπουλος), βοήθησαν και με το χτίσιμο πολλών και σημαντικών οχυρωματικών έργων.
Μετά την απελευθέρωση, οι Λαγκαδινοί επιδίδονται σχεδόν αποκλειστικά στο επάγγελμα του χτίστη, οργώνοντας όλη την Πελοπόννησο σε ομάδες (μπουλούκια) κατασκευάζοντας σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες.
Η φήμη τους εξαπλώνεται γρήγορα και γίνονται πλέον περιζήτητοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια περίοδο μεγάλης ευημερίας.
Τα Λαγκάδια γίνονται η μεγαλύτερη πόλη της Αρκαδίας μετά την Τρίπολη με πληθυσμό σχεδόν 7.000 κατοίκους τη δεκαετία του 1890.
Στα τέλη όμως του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγκάζεται να μεταναστεύσει αναζητώντας καλύτερη τύχη κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πολλοί ακόμα φεύγουν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για την Αθήνα και τον Πύργο. Αποτέλεσμα της εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης είναι η πληθυσμιακή συρρίκνωση των Λαγκαδίων που σήμερα αριθμούν 700 περίπου κατοίκους εκ των οποίων ελάχιστοι είναι μόνιμοι.
Τα πιο σημαντικά αξιοθέατα είναι το σπίτι των Δεληγιάννηδων και οι παλιές και ιστορικές εκκλησίες των Αγίων Ταξιαρχών (1805) και των Αγίων Αποστόλων (1854). Οι εκκλησίες αυτές χαρακτηρίζονται από τα ιδιότυπα καμπαναριά τους.
Μπροστά από την εκκλησία των Ταξιαρχών υπάρχει περίτεχνο πετρόκτιστο κωδονοστάσι με ρολόϊ.
Αξιόλογο είναι επίσης το πετρόκτιστο κτίριο του Γυμνασίου. Στο χωριό υπάρχουν τέλος αρκετές όμορφες πετρόκτιστες βρύσες.
Όλη η διαδρομή είναι συστηματικά σημασμένη, ενώ υπάρχουν και αρκετές πινακίδες προσανατολισμού.
Το φθινόπωρο είναι η αγαπημένη μου εποχή του χρόνου και σίγουρα δεν είναι η εποχή της μελαγχολίας και της περισυλλογής. Είναι η εποχή της αισιοδοξίας, της ελπίδας και της προσμονής του νέου.
Βγείτε, λοιπόν, έξω στη φύση. Περπατήστε στα όμορφα μονοπάτια των βουνών μας κι αφήστε το σαγηνευτικό πέπλο της φθινοπωρινής ομίχλης να σας τυλίξει. Γίνετε κοινωνοί αυτού του μικρού θαύματος που συντελείται εκεί, μακριά από τα αποστειρωμένα αστικά κέντρα. Δεν θα το μετανιώσετε.
