Το βουνό Κέρκης της Σάμου

Το βουνό Κέρκης ή Κερκετεύς κατά τον Στράβωνα, Κερκήτιος κατά τον Πλίνιο, το “χιονισμένο βουνό” του Νίκανδρου, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Σάμου, καλύπτοντας το μεγαλύτερο τμήμα των δήμων Καρλοβασίων και Μαραθοκάμπου, με ψηλότερη κορυφή την Βίγλα που έχει ύψος 1.433 μέτρα.

Είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό σε νησί του Αιγαίου μετά τον Σάο της Σαμοθράκης (εξαιρουμένων των βουνών της Κρήτης και της Εύβοιας).

Γύρω από τη Βίγλα, υπάρχουν και άλλες κορυφές, όπως ο Προφήτης Ηλίας, το Ζάστανο, η Ντιμένεα (Ντεμέν Αγά), τα Μαντέμια και άλλες, με υψόμετρο που ξεπερνούν τα 1.000 μέτρα.

Κατά τον Επαμεινώνδα Σταματίαδη το όνομά του προέρχεται από το ρήμα κέρκω ή κρέκω, που σημαίνει χτυπώ, βροντώ, από τον κρότο που δημιουργούν τα κύματα στα βραχώδη παράλιά του, τις βροντές με τις καταιγίδες του χειμώνα και τον θόρυβο των ανέμων που δεν ησυχάζουν ποτέ.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα Κέρκης το πήρε από τους Κερκέτες, που ήταν μεταλλωρύχοι και ήρθαν από τη Μικρά Ασία για εξόρυξη μεταλλευμάτων.

Ο Κέρκης είναι ένας τεράστιος, μεγαλόπρεπος, άνυδρος βράχος, που από μακριά φαίνεται σαν κώνος σχεδόν γυμνός, με απότομες πλαγιές και άγριες χαράδρες.

Ο Κέρκης θεωρείται ότι στην εποχή των μεγάλων γεωλογικών μετασχηματισμών ήταν ένα μεγάλο ηφαίστειο και γι’ αυτό είναι κούφιος στο εσωτερικό του. Πολλές τρύπες του δείχνουν ότι ήταν κάποτε κρατήρες.

Στα σπήλαια του βουνού αυτού έζησε ο φιλόσοφος και μαθηματικός Πυθαγόρας , πριν φύγει για τον Κρότωνα της Σικελίας.

Υπάρχει το Σπήλαιο του Πυθαγόρα, το οποίο μπορεί κανείς να επισκεφτεί ακόμη και το βράδυ , αφού το σημείο αυτό του βουνού, φωτίζεται και προσφέρει ένα φανταστικό θέαμα.

Οι πλαγιές του Κέρκη, γενικά είναι βραχώδεις και απόκρημνες και σβήνουν ομαλά, ανατολικά στην πεδιάδα του Καρλοβάσου, νότια στον κάμπο της Βελανιδιάς και τον κάμπο Μαραθόκαμπου καθώς και εκεί που ενώνεται ο Κέρκης με το βουνό Άμπελος (στην περιοχή του χωριού Άγιοι Θεόδωροι).

Στις περιοχές αυτές υπάρχουν αρκετά καλά και γόνιμα εδάφη, με πολλές καλλιέργειες, μεγάλες δασικές εκτάσεις και πολλές πηγές, από τις οποίες ποτίζουν αρκετές εκτάσεις και καλύπτουν τις ανάγκες σε νερό των γύρω χωριών Κοσμαδαίοι, Καστανιά, Λέκκα, και κατά μεγάλο ποσοστό τις ανάγκες του Καρλοβάσου.

Στις 3 Αυγούστου του 1989 συνετρίβη στο βουνό αεροσκάφος της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας ερχόμενο από τη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα όλοι οι επιβαίνοντες σ’ αυτό να χάσουν τη ζωή τους.

Επρόκειτο για το τελευταίο αεροπορικό δυστύχημα πτήσης εσωτερικού της πολιτικής αεροπορίας.

Αξίζει να διαβάσουμε τι γράφει για τον Κέρκη (κοντά στο 1900) στα “ΣΑΜΙΑΚΑ” ο δημοσιογράφος, ιστορικός και συγγραφέας Επαμεινώνδας Σταματιάδης:

Για ν’ ανέβεις από το Μαραθόκαμπο στον Κέρκη, με σκοπό να εξετάσεις τα περίεργα αυτού του βουνού, πρέπει να καταπονηθής δυο ολόκληρες μέρες, επειδή σε κανένα από τα βουνά των νησιών του Ελληνικού πελάγους δεν υπάρχουν τόσα αξιοθέατα, όσα έχει ο Κέρκης.

Αφήνοντας λοιπόν τον Μαραθόκαμπο, μπαίνεις σ’ ένα μονοπάτι, πού οδηγάει προς τα πάνω. Αφού περάσεις από ένα ανάριο πευκοδάσος φτάνεις ύστερα από μιας ώρας κουραστική πορεία στο εκκλησάκι του Αη Γιαννιού. Κοντά σ’ αυτό το εκκλησάκι και πάνω από ένα λόφο που τον περικυκλώνουν τεράστια βράχια, χάσκει ένα βάραθρο φριχτό πού το στόμιο του μοιάζει σαν του πηγαδιού και η περιφέρεια του είναι 13 μέτρα.

Οι μέσα πλευρές του βαράθρου φαίνονται σαν σκαλισμένες με σμίλη — δεν υπάρχει παρ’ όλα αυτά καμμιά αμφιβολία ότι το βάραθρο αυτό το έφτιασε έτσι ή ιδιότροπη Φύση — Αν θελήσεις να κυττάξεις μέσα στό βάραθρο, σε πιάνει ίλιγγος και σκοτοδίνη, εκείνο όμως που χειροτερεύει την τέτοια κατάσταση τον παρατηρητή είναι το ότι, αν ρίξει μέσα μια πέτρα, ακούει για πολλήν ώρα τον κρότο πού γίνεται καθώς αύτη χτυπάει από δω και από κει στις πλευρές του βαράθρου και προχωρεί προς το βάθος. Λένε πώς το βάραθρο αυτό συγκοινωνεί με τη θάλασσα και πώς σε ώρες τρικυμίας ακούγεται εδώ μέσα το ίδιο εκείνο μουγκρητό, πού κάνουν τ’ αφρισμένα κύματα.

Το βάραθρο αυτό λέγεται Τρύπα του Πανάρετου και πήρε το όνομα από κάποιον Πανάρετο, που έπεσε εδώ μέσα, μαζί με τους δυό συντρόφους του, τον Γιάννη και τον Ανδρέα. Ο Πανάρετος ήταν παπάς και στη γιορτή του Αη Γιαννιού του θεολόγου εκεί πού διασκέδαζε με τη παρέα του κοντά στο εκκλησάκι του Αη Γιαννιού, αποφάσισε, διατελώντας υπό την επίδραση του μοσχάτου κρασιού, να κατεβεί στο βάραθρο για να δει πώς είναι μέσα. Εδεσε λοιπόν από μια πέτρα ένα σχοινί, και αφού πιάστηκε από την άλλη άκρη του σκοινιού, άρχισε να κατεβαίνει. Αλλά μόλις κατέβηκε λίγες οργυιές, τον έπιασε ζαλάδα και γκρεμίστηκε στο βάραθρο. Οι δυό σύντροφοι του, πού δεν τον άκουγαν, προσπάθησαν με τη σειρά να κατέβουν για να δουν τι επαθεν ο Πανάρετος, αλλά και εκείνοι έπεσαν θύματα της απερισκεψίας τους.

Λίγο πιο πέρα, στις όχθες ενός χειμάρρου, υπάρχει μια εκκλησία προς τιμήν της Θεοτόκου, και λέγεται Παναγία του Χατζή Μανώλη, από τ’ όνομα εκείνου πού την έχτισε. Δεν βρίσκεται πουθενά αλλού πιο κατάλληλο ερημητήριο για μελέτη και για προσευχή. Πλατάνια παχύσκιωτα και άλλα μεγαλόκορμα δένδρα στολίζουν με τον πιο θαυμάσιο τρόπο την τοποθεσία αυτή, πού την σκεπάζουν σαν χαλιά οί δροσεροί κισσοί και οι πολύχρωμοι θάμνοι. Το κελάρυσμα των νερών του χειμάρρου, πού πάντα κυλάνε, και το ψιθύρισμα των πεύκων, καθώς τα σαλεύει ο αγέρας, μαζί με το γλυκό τραγούδι του κότσυφα ευχαριστούν την ακοή και ξαλαφρώνουν την καρδιά.

Σε απόσταση ενός τετάρτου της ώρας από την Παναγία του Χατζημανώλη υπάρχει ένα σπήλαιο. Για να πας εκεί θα περπατήσεις σ’ ένα στενώτατο μονοπάτι, πού είναι κατασκευασμένο στα πλευρά του βουνού, ενώ από κάτω υπάρχει ένα φοβερό φαράγγι, όπου αν από την παραμικρή απροσεξία ή από δυνατό αγέρα συμβή να γκρεμιστείς, θα βρεις θάνατο ακαριαίο.

Για να μπεις στο σπήλαιο κατεβαίνεις εικοσιδύο κακοδουλεμένα σκαλοπάτια. Το σπήλαιο λέγεται Παναγία Κακοπερατιανή από το εκκλησάκι της Παναγίας πού είναι μέσα, και επωνομάζεται κακοπερατιανή από την κακή κατάσταση του δρόμου. Το σπήλαιο έχει οκτώ μέτρα πλάτος και ύψος δέκα μέτρα στην είσοδο και τριάντα μέτρα στο εσωτερικό. Προχωρώντας τριάντα βήματα προς το βάθος, βρίσκεις μια δεξαμενή χειροποίητη, στην οποία μαζεύονται τα νερά πού κυλούν σταλαματιά – σταλαματιά, από τις ραγισμάδες των βράχων. Πολλοί σταλακτίτες, πού σχηματίσθηκαν από τα σταγονίδια του νερού καθώς από αιώνες έπεφταν ψηλά από τους θόλους, κι’ απολιθώθηκαν, κρέμουνται παντού «δ ί κ η ν ε γ κ ά ρ π ω ν».

Επιστρέφοντας από το σπήλαιο και διευθυνόμενος προς τα δυτικά, μετά από δίωρη βασανιστική πορεία, ανάμεσα από βράχους, τους οποίους η φύση λάξεψε οξυγώνους ή πολύεδρους, ανεβαίνεις σ΄ ένα μικρό οροπέδιο. Εδώ αφού ξεκουραστείς λιγάκι, επιχειρείς την ανάβαση στην πιο ψηλή κορφή του Κερκετέα, βαδίζοντας κατά μήκος μιας ράχης, ή οποία έχει διεύθυνση από το Β.Α. προς το Β.Δ. και η οποία σχηματίζει διάφορα γιγαντιαία υψώματα και τέλος εκείνο, το όποιο είναι ψηλότερο από όλα τα άλλα και φτάνει τα 1570 μέτρα. Αυτό λέγεται Βίγλα, επειδή από εδώ οι παρατηρητές πού έμειναν μέσα σ΄ ένα μικρό κτίριο, τα ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα, και το οποίο λέγονταν βίγλα ή σκοπιά, είδοποιούσαν με συνθήματα τους κατοίκους του νησιού για τον ερχομό και για τις κινήσεις του εχθρικού στόλου κατά την περίοδο του αγώνα της ανεξαρτησίας. Σ’ αυτό το μέρος δεν υπάρχει βλάστηση και μόνο σποραδικά μερικοί αγκαθωτοί θάμνοι ή αρωματικά βότανα (πόες) «δ ι α π ο ι κ ί λ ο υ ν» τους βράχους με το ωχροπράσινο χρώμα τους.

Μας είναι αδύνατον να περιγράψουμε την από τη Βίγλα μεγαλόπρεπη και απαράμιλλη άποψη. Κάτω από τα μάτια του παρατηρητή η θάλασσα απλώνεται σαν ένας γαλαζόχρωμος κάμπος και οι Σποράδες και οι Κυκλάδες από τη Ρόδο (προς το νοτιά) μέχρι τη Λήμνο (προς το βοριά) μοιάζουν με δέντρα φυτεμένα μέσα σ’ αυτό τον κάμπο. Ο Αθωνας, τα πολλά βουνά της Μικρας Ασίας μέχρι τον χιονισμένο Ταύρο, νησιά, πολιτείες, πεδιάδες, ποτάμια, λίμνες, τα πάντα ξεδιπλώνουνται σαν από μαγεία κάτω από το βλέμμα του θεατή, πού εξαλλος από ένα τέτοιο πανόραμα, στρέφει τα μάτια της διανοίας του προς τον αιώνιον αριστοτέχνη του σύμπαντος και αναφωνεί μαζί με τον προφητάνακτα:

«Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε! Πάντα εν σοφία εποίησας!»

Χάρτης

Πηγές
isamos.gr
samosin.gr